Ένας φάρος θα μας αφηγηθεί την ιστορία του, λίγο πριν πέσει….

 

Σ’ αυτό το άρθρο ακολουθούμε άλλη μια ιδιαίτερη διαδρομή με μπόλικη φυσική ομορφιά, ντυμένη με την αχλή ενός θρύλου… Στο ακρωτήρι του Αγ.Ιωάννη που φτάνει κανείς αν περάσει μέσα από το αιολικό πάρκο στη Μπάμπουρα, λίγο πιο έξω από την Ελούντα, υπάρχει ο περίφημος φάρος του Αφορεσμένου.

Το κτίσμα αυτό κατασκευάστηκε το 1921 από την Ελληνική Εταιρεία Φάρων, ενσωματώνοντας στο κτήριο τον φάρο που είχε κατασκευάσει η Γαλλική Εταιρεία Φάρων το 1880 στην ίδια θέση κι από τότε στέκεται αγέρωχο. Αξίζει να σημειωθεί πως η Γαλλική Εταιρεία Φάρων έχει χαρίσει στην Κρήτη πολλούς φάρους «κοσμήματα», όπως εκείνον των Χανίων στην προσπάθεια ανάπτυξης του δικτύου των εξωτερικών συγκοινωνιών του νησιού κατά τον 19ο αιώνα. Επίσης, περίφημο έργο της εταιρείας είναι και ο φάρος στην κοντινή μας Γαύδο που αποκαταστάθηκε και λειτουργεί ως μουσείο. Εύχομαι την ίδια τύχη να έχει και ο φάρος του Αφορεσμένου που βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση στην άκρη ενός ανεμοδαρμένου και «καταραμένου» ακρωτηρίου……

Μήπως η ιστορία της περιοχής, με τη θάλασσα που δεν ησυχάζει ποτέ είναι απλά ένας μύθος; Ας περπατήσουμε σε αυτά τα μέρη για να το διαπιστώσουμε…. Οι εικόνες του μέρους με μαγνήτισαν και με οδήγησαν εκεί σαν πεταλούδα που δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, απ’ το να ακολουθήσει το φως. Η μέρα που διαλέξαμε να κατευθυνθούμε προς τα εκεί ήταν καλή και ζεστή με σχετική άπνοια, ότι πρέπει για επίσκεψη σ’ ένα, κατά γενική ομολογία, ανεμοδαρμένο ακρωτήρι. Ο δρόμος προς το αιολικό πάρκο είναι καλοστρωμένος και σύντομος από την πάνω Ελούντα και έχει κανείς την ευκαιρία να έχει μια φοβερή θέα της Σπιναλόγκας από ψηλά.

Θέα του ακρωτηρίου από το ορειβατικό μονοπάτι 

Το αιολικό πάρκο με τη σειρά του εξίσου εντυπωσιακό. Είναι απίστευτο πόσο μικροσκοπικός νιώθεις ανάμεσα σε ανεμογεννήτριες τιτάνιων διαστάσεων. Ακόμα, και το εκκλησάκι του Άγιου Ιωάννη φαίνεται τόσο δα! Όμως, οι ομορφιές του μέρους αποκαλύπτονται διαδοχικά, όσο προχωράς προς τα κάτω, ακολουθώντας το σημείο που υποδεικνύει η πινακίδα για τον φάρο, επισημαίνοντας, ίσως λανθασμένα, πως η διαδρομή  των 6 χιλιομέτρων συνολικά, διαρκεί  3 ώρες. Στην πραγματικότητα στο σύνολο της ομάδας μας που κατέβηκε στο ακρωτήρι είτε ακολούθησαν το ορειβατικό μονοπάτι είτε τον χωματόδρομο, πήρε 2 ώρες περίπου πήγαινε-έλα.

Εκκλησία Αγ.Ιωάννη στο Αιολικό πάρκο

Γερμανικό παρατηρητήριο

Το πρώτο που συναντά, κανείς πριν ξεκινήσει την κάθοδο είναι το γερμανικό παρατηρητήριο,  με εμφανείς ακόμα τις στοές του και φυσικά, το εκκλησάκι που προανέφερα. Η θέα του κόλπου της Χωματίστρας με τα καταγάλανα νερά, όσο κατεβαίνεις, είναι απερίγραπτη, αν και ο φάρος δεν φαίνεται πουθενά … όμως, για ένα λεπτό… έπρεπε να είναι έτσι όλα τόσο γαλήνια;;

Το όνομα Αφορεσμένος δεν είναι καθόλου τυχαίο, αν ανατρέξει κανείς στην παράδοση. Λέγεται, πως ο αρχιερέας Καϊάφας, μετά τη σταύρωση του Χριστού, κατευθύνθηκε μαζί με τον Πόντιο Πιλάτο στην Ρώμη, μιας και κλήθηκαν κι οι δυο να δώσουν λόγο για τις πράξεις τους, στον αυτοκράτορα Τιβέριο. Η ιστορία θέλει τον Καΐάφα, να πεθαίνει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στο καράβι, από μολυσματική ασθένεια, ενώ βρισκόταν ανοικτά του συγκεκριμένου ακρωτηρίου στην Κρήτη ή ότι το πλοίο ναυάγησε στην Κρήτη και μετά ο ίδιος αρρώστησε κι έπρεπε να ταφεί στο νησί.

Κατά την πρώτη εκδοχή της ιστορίας, οι ναυτικοί ήταν αναγκασμένοι να δέσουν στον όρμο της Χωματίστρας για να μπορέσουν να τον θάψουν, μα τα νερά φούσκωσαν απότομα λόγω του κρίματος του και τους εμπόδισαν. Με πολύ κόπο τελικά, τα κατάφεραν να τον θάψουν στο ακρωτήριο και έτσι πήρε και την επωνυμία ο τόπος, από το κρίμα του Καΐάφα και τα νερά εκεί δεν ημέρεψαν ποτέ. Πολλοί ναυτικοί οδηγοί μάλιστα, του 19ου αιώνα πρότειναν στους καπετάνιους να πλέουν ένα μίλι ανοιχτά του ακρωτηρίου.

Χωματίστρα

Στη δεύτερη εκδοχή της ιστορίας, που συνάντησα στο ψάξιμο μου για τον θάνατο του Καΐάφα, ο αρχιερέας φαίνεται να θάφτηκε σ’ ένα χωριό κοντά στην Κνωσό και μάλιστα το μνήμα του ήταν γνωστό ως του «Καγιάφα το μνήμα» μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. (δεν τεκμηριώνεται ιστορικά). Όμως, φημολογείται πως καταστράφηκε στην κατασκευή του δρόμου από Ηράκλειο-Αρχανές-Πεδιάδα.

Όπως και να έγιναν τα πράγματα, κι οι δυο εκδοχές συμφωνούν πως το κρητικό χώμα δεν τον δεχόταν και αναγκάστηκαν να τον θάψουν 7 φορές! Η γης τον ξερνούσε άλιωτο και μαύρο σαν τον Κάιν για την προδοσία του και τον έθαψαν κάτω από ένα σωρό πέτρες με κατάρες κι αναθέματα.

Που κρύβεται η αλήθεια άραγε; Εγώ αυτό που αντίκρισα φτάνοντας, είναι μια θέα στην απέραντη γαλήνια θάλασσα κι έναν φάρο που η αισθητική του έρχεται σε αντίθεση με αυτήν του σύγχρονου φάρου που βρίσκεται παραδίπλα, καρφωμένος ψηλά σ’ ένα βράχο. Ταραγμένες ψυχές μπορούν να ησυχάσουν σ’ ένα γαλήνιο και πανέμορφο μέρος, όπως αυτό που αντικρίζω;

Εσωτερικό φάρου

 Δεν μπόρεσα να δω πολλά από το εσωτερικό του φάρου, γιατί μια πινακίδα στην είσοδο του προειδοποιεί για την κακή κατάσταση του κτίσματος που ωστόσο δεν έχει χάσει την παλιά του αίγλη. Το κτίσμα όμως, έχει πάρει ήδη κλίση, προς την αγαπημένη θάλασσα, κι ελπίζω να συντηρηθεί πριν να χαθεί για πάντα στα βάθη της αυτό…. κι η ιστορία του.

                                                                                                                                                               Α.Δ

Φαράγγι και παραλία της Αγριόμαντρας

 

Όμορφο και συνάμα πρωτότυπο το όνομα αυτού του φαραγγιού που συνάδει απόλυτα με το άγριο, φυσικό, κρητικό τοπίο που δεσπόζει σ’ ένα από τα πιο μικρά, αλλά εντυπωσιακά φαράγγια της Ανατολικής Κρήτης και καταλήγει σε μια καλά κρυμμένη, μοναδική παραλία. Βρίσκεται κοντά στο χωριό Καβούσι της Ιεράπετρας στο οροπέδιο Λάκκος του Αμπελιού, 24 χιλιόμετρα ανατολικά του Αγίου  Νικολάου.

 Η διαδρομή από το Ηράκλειο είναι ιδιαίτερα όμορφη και εύκολη μέχρι και αρκετά μετά την Παχιά Άμμο. Τα πράγματα δυσκόλεψαν λιγάκι μονάχα, όταν μπήκαμε στον χωματόδρομο που οδηγεί στο φαράγγι, γιατί για να προσεγγίσεις την είσοδο του φαραγγιού με αυτοκίνητο, θα πρέπει να ακολουθήσεις αρχικά τον χωματόδρομο που φτάνει στο μικρό αυτό οροπέδιο από το Καβούσι. Τα χαμηλά, επιβατηγά αυτοκίνητα φτάνουν μέχρι ένα ορισμένο σημείο, πριν την είσοδο του φαραγγιού, μιας και ο χωματόδρομος είναι κακοτράχαλος. Ωστόσο, στη διαδρομή αυτή συναντήσαμε πολλά «μετόχια» με ντόπιους που απολάμβαναν την ηρεμία της φύσης κοντά στις περιουσίες τους.

Η Αγριόμαντρα, όπως πληροφορήθηκα, χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως μικρό λιμάνι κατά την Ενετοκρατία, γι’ αυτό και διακρίνονται κτιριακά κατάλοιπα τριγύρω στην περιοχή. Μέχρι και το 1920, η προφυλαγμένη από τα τεράστια βράχια παραλία, χρησιμοποιούνταν ως απάνεμο λιμάνι για τη μεταφορά πυρήνας, ζώων και άλλων φορτίων στον Άγιο Νικόλαο, καθώς δεν υπήρχε οδικό δίκτυο στην περιοχή. Εδώ, υπήρχε και μικρό τελωνείο και ένα πηγάδι για την άντληση νερού.

Το μέρος δεν είναι απρόσιτο για έναν μέσο επισκέπτη που δεν έχει συνηθίσει να κάνει πεζοπορία, μιας και από το φαράγγι ως την παραλία, η διαδρομή διαρκεί γύρω στα 50 λεπτά, αν συνυπολογίσει βέβαια, κανένας και τον χρόνο μέχρι λίγο πριν την είσοδο του φαραγγιού, σε περίπτωση που δεν έχει το κατάλληλο αυτοκίνητο για να φτάσει αρκετά κοντά. Αυτό όμως, για το όποιο πρέπει να είναι προετοιμασμένος κάποιος είναι ότι η περιοχή γύρω από την είσοδο είναι γεμάτη μελίσσια μιας και υπάρχουν χαμηλοί θάμνοι παντού με άφθονη τροφή για τις μέλισσες. Είναι εκπληκτικό το βουητό των μελισσών που είναι κρυμμένες στους θάμνους όσο περνάς μέσα από το μονοπάτι που οδηγεί στην πύλη! Ωστόσο, πρέπει να φοράς ρούχα που καλύπτουν όλο το σώμα και να είσαι γρήγορος στην πορεία σου και διακριτικός για να τις αποφύγεις. Και φυσικά, να κρατάς τα απαραίτητα φαρμακευτικά σκευάσματα σε περίπτωση τσιμπήματος…

Υπάρχει βέβαια, κι η ασφαλέστερη και πιο ξεκούραστη προσέγγιση της παραλίας μέσω θαλάσσης, μιας και οι ψαράδες έχουν διαμορφώσει ένα χώρο για πικ-νικ με ξυλόφουρνο, τραπέζι και πάγκους που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι επισκέπτες με οποιονδήποτε τρόπο κι αν επιλέξουν να φτάσουν ως εκεί. Φυσικά, η ωραιότερη πινελιά στο σκηνικό, ήταν μια μεγάλη αιώρα από δίχτυ, δεμένη στο δέντρο δίπλα στη θάλασσα, που όπως ήταν εύλογο όλοι δοκιμάσαμε για λίγη περισσότερη χαλάρωση..

Το μειονέκτημα, αν επιλέξεις τη διαδρομή μέσω θαλάσσης, είναι ότι χάνεις την ευκαιρία να διασχίσεις ένα εκπληκτικής ομορφιάς φαράγγι, σχετικά ευκολοδιάβατο και με απίστευτη θέα από ψηλά. Οι διαδοχικοί φράχτες που πρέπει να περάσεις μέχρι να φτάσεις στο μικρό σπήλαιο Άγιος Ιωάννης που υπάρχει μέσα στο φαράγγι, σε κάνουν να νιώθεις πράγματι «αγριοκάτσικο» εγκλωβισμένο σε αγριόμαντρα, δικαιολογώντας κατά μια έννοια το όνομα του φαραγγιού!

Το εν λόγω σπήλαιο, που βρίσκεται περίπου στα μισά της διαδρομής, φαίνεται πως λαξεύτηκε παλαιότερα από ανθρώπινο χέρι και τώρα πιο πρόσφατα, έχει προστεθεί εξωτερικά, ένας πετρόχτιστος τοίχος. Το σπήλαιο του Αγ.Ιωάννη δεν έχει μέσα εικόνες ή άλλα λατρευτικά σκεύη, όμως υπήρξε από πολύ παλιά σπηλαιώδης ναός που ήδη είχε εντοπίσει  ο περίφημος Τζουζέπε Τζερόλα, κατά τη διάρκεια της έρευνας και της ιστορικής, αρχιτεκτονικής και φωτογραφικής καταγραφής περιοχών της Κρήτης.

Αυτό όμως, που πραγματικά σε κερδίζει σ’ αυτό το σημείο της διαδρομής, εκτός από τον σπηλαιώδη ναό, είναι ο τεράστιος σταυρός που υψώνεται στο σημείο και δεσπόζει στην απίστευτη θέα προς τη θάλασσα που απλώνεται στον ορίζοντα. Από αυτήν τη θέση βλέπεις από ψηλά, πριν ακόμη φτάσεις στο χαμηλότερο επίπεδο του φαραγγιού, τη μαγευτική παραλία στην οποία αυτό καταλήγει. Εκεί, σταμάτησα αρκετή ώρα, με το δίκιο μου, για πολλές φωτογραφίες και έτσι έχασα για λίγο τους υπόλοιπους της ομάδας που τρέξανε να δροσιστούν στα καταγάλανα νερά της παραλίας…

Κατεβαίνοντας λοιπόν, με την ησυχία μου, τους βρήκα κάτω από το μεγάλο αρμυρίκι που πρόσφερε απλόχερα τη σκιά του δίπλα σ’ άλλη μια παρέα που είχε ¨στρατοπεδέυσει¨ από πάνω στον μεγάλο πάγκο και το τραπέζι που υπάρχει εκεί, όπως προανέφερα, και προσφέρεται για ωραία φαγοπότια με φίλους πλάι στη θάλασσα!

Ο κόλπος είναι σχετικά μικρός, προστατευμένος απ’ τον πολύ αέρα και τα νερά είναι κρυστάλλινα. Ευτυχώς για μας, την ημέρα που το επισκεφτήκαμε είχε αρκετό αέρα στ’ ανοιχτά, οπότε από τη θάλασσα δεν είχαμε καμία καινούργια άφιξη, πέρα από την παρέα που βρήκαμε ήδη εκεί.

Αν κολυμπήσει κανείς πιο βαθειά στη θάλασσα, μπορεί να παρατηρήσει δυο τεράστια βράχια που αφήνουν ένα μικρό άνοιγμα ανάμεσα τους και θυμίζουν τις συμπληγάδες πέτρες της Οδύσσειας. Από ένα τολμηρό μέλος της παρέας μάλιστα, που δεν δίστασε να σκαρφαλώσει στα βράχια από τη στεριά (γιατί ακριβώς, οι βράχοι αυτοί του ξύπνησαν την περιέργεια) και να εξερευνήσει την πίσω μεριά, πληροφορήθηκα πως οι απότομοι βράχοι πίσω, δημιουργούν όντως το απίστευτο απόκοσμο τοπίο που διάβαζα, πριν επισκεφτώ την Αγριόμαντρα.

Προφανώς, από την περιγραφή του, καταλάβαμε πως περπάτησε βόρεια, κατά μήκος της ακτογραμμής προς την τοποθεσία «Θόλος».  Οι ντόπιοι ταξιδιωτικοί οδηγοί λένε, ότι αφού περάσει κάποιος μετά από 400μ δίπλα από την ερημική παραλία στην τοποθεσία Συκιές, θα εντυπωσιαστεί από το απόκοσμο τοπίο που δημιουργούν κατακόρυφοι βράχοι. Οι γκρεμοί αυτοί φτάνουν στο μέγιστο ύψος τους (219μ), στη γωνία ενός επιβλητικού ακρωτηρίου που οι ντόπιοι ονομάζουν Σπαθί του Χωματά. Μάλιστα, στη βάση του Σπαθιού σχηματίζεται μια παραλία με καταγάλανα βαθιά νερά όπου η πρόσβαση γίνεται αποκλειστικά με βάρκα.

Παρ’ όλα αυτά, κι εμείς οι υπόλοιποι που σταθήκαμε λιγότερο τολμηροί αποζημιωθήκαμε πλήρως από την υπόλοιπη πιο βατή διαδρομή μέσα απ’ το φαράγγι και την υπέροχη παραλία! Η δε επιστροφή μας, ήταν ακόμα πιο διασκεδαστική. Δυο μέλη της παρέας που κατέφθασαν με αγροτικό όχημα και έφτασαν μέχρι την είσοδο του φαραγγιού μας μετέφεραν για λίγα μέτρα στην καρότσα μέχρι το αυτοκίνητό μας, κι έτσι η μικρή μας «απόδραση», σ’ αυτό τον ωραίο προορισμό μου θύμισε κάτι από τα παιδικά μου χρόνια στο χωριό… Δεν έχετε λοιπόν, παρά να δοκιμάσετε μια επίσκεψη στην Αγριόμαντρα. Το καλοκαίρι στην Κρήτη εξάλλου, δεν έχει ακόμα τελειώσει..

Α.Δ