ΠΟΤΑΜΙΔΑ – ΝΑΟΣ ΑΓ.ΣΟΦΙΑΣ - ΧΑΝΙΑ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Γ΄

 

Σήμερα ήρθε η στιγμή να επισκεφτώ επιτέλους το εξωτικό Ελαφονήσι. Ένιωθα λίγο άσχημα τόσα χρόνια που δεν είχα καταφέρει να πάω προς τα εκεί, όταν φίλοι μου από άλλες περιοχές της Ελλάδας μου μιλούσαν γι’ αυτή τη μαγευτική παραλία του τόπου μου. Όμως, ας μην βιάζομαι για τον τελικό προορισμό μου, γιατί και οι ενδιάμεσοι σταθμοί της συγκεκριμένης διαδρομής, έχουν κι αυτοί την ομορφιά τους, όπως διαπίστωσα…

Ο πρώτος απ’ αυτούς είναι οι εξωτικοί αμμόλοφοι της Ποταμίδας Χανιών. Σε πολλές φυτογραφίες είχα δει αυτό το τοπίο που βρίσκεται περίπου 35 χιλιόμετρα από τα Χανιά, κοντά στην Κίσαμο και κυριολεκτικά θυμίζει πολύ έντονα Καππαδοκία. Είναι πράγματι, φοβερό, ενώ κινείσαι σε ένα γνώριμο κρητικό τοπίο να ξεπροβάλλει ξαφνικά, μπροστά σου ένα εντελώς διαστημικό τοπίο!

Οι Κωμόλιθοι αυτοί αποτελούνται από μαλακό άργιλο και κάνουν μοναδικά σχήματα, με το έδαφος πάνω τους να θυμίζει άνυδρη γη με βαθιές ρωγμές. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι πρόκειται για υπολείμματα αρχαίου βυθού σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το σίγουρο πάντως είναι πως οι λόφοι αυτοί, γυμνοί καθώς είναι από βλάστηση παρά μόνο στις κορυφές τους, σε προκαλούν να τους ανέβεις για να δεις τη μορφολογία τους από κοντά. Εγώ ήμουν και τυχερή, γιατί ακριβώς δίπλα τους, ήταν δεμένο ένα υπέροχο άσπρο άλογο που περήφανα πόζαρε στις φωτογραφίες μου με φόντο το εξωπραγματικό αυτό τοπίο.

Αποχαιρετώντας την Ποταμίδα αμέσως επόμενος σταθμός  της διαδρομής μου αποτέλεσε ο  σπηλαιώδης ναός της Αγ.Σοφίας που ξεπροβάλλει στη δεξιά μεριά μετά την πετρόχτιστη στοά του δρόμου πάνω από το Τοπολιανό φαράγγι. Το φαράγγι αυτό είναι ιδιαίτερα φημισμένο για το φυσικό του κάλλος και συνδέεται μάλιστα, με την κρητική μυθολογία, αφού εκεί κατοικούσαν νεραΐδες, η μινωική θεότητα Βριτομάρτις κι εκεί με το τραγούδι των νεράιδων ξεκουραζόταν από το δύσκολο έργο της φύλαξης της Κρήτης ο γίγαντας Τάλως…

Η είσοδος προς την εκκλησία βρίσκεται πάνω στον δρόμο και ο επισκέπτης πρέπει ν’ ανέβει καμιά 50 σκαλιά για να φτάσει σ’ αυτό. Το σπήλαιο και ο ναός της του Θεού Σοφίας συνδέεται σύμφωνα με την παράδοση, με την πτώση της Κωνσταντινούπολης, το 1453, που το εικόνισμα της Σοφίας του Θεού, έφυγε από τον ναό του Ιουστινιανού στην ελεύθερη Κρήτη. Λέγεται πως ο Μωάμεθ ζήτησε από τους Κρήτες πολεμιστές που είχαν έρθει για βοήθεια στην άμυνα της Πόλης, να φύγουν και να πάρουν μαζί τους ό,τι θέλουν κι εκείνοι κρίνοντας πως η μάχη είχε πλέον χαθεί πήραν μαζί τους το εικόνισμα και το μετέφεραν στην Κρήτη στο συγκεκριμένο μέρος που ήταν κοντά στον τόπο καταγωγής των περισσοτέρων απ’ αυτούς…

Όμως, η ιστορία του σπηλαίου δεν σταματάει εκεί, αφού στο σπήλαιο τελέστηκε και η θυσία των αδελφών Ψαρομηλίγκων στον καιρό της Ενετοκρατίας, οι οποίοι έδωσαν τη ζωή τους για να πάρει αμνηστία ο γιος – ανιψιός τους και να κάνει την επανάσταση (για να κερδίσει κάποιος επικηρυγμένος αμνηστία τότε, έπρεπε να παραδώσει στους Ενετούς τα κεφάλια δύο πολύ συγγενικών του προσώπων). Η θυσία τελικά έγινε κι έτσι στο σπήλαιο βρέθηκαν οι ακέφαλοι σκελετοί των δύο ηρωικών Κρητών…

Πέρα όμως, από την εντυπωσιακή ιστορία αξίζει ο επισκέπτης να περιηγηθεί μέσα στο σπήλαιο και να παρατηρήσει τον διάκοσμο του σπηλαίου, τους όμορφους σχηματισμούς από σταλαγμίτες και σταλακτίτες, το μικρά βουναλάκια από πέτρες που έχουν αφήσει ως αφιερώματα οι προηγούμενοι επισκέπτες, καθώς και τα λογιω - λογιω  ταξίματα των προσκυνητών που αιτούνται τη βοήθεια της Σοφίας του Θεού για λύση σε κάθε λογής πρόβλημα που αντιμετωπίζουν.

Έχει τόσα πολλά να δει και να αναλογιστεί κανείς εδώ μέσα που δεν θες να φύγεις και ν’ αφήσεις την ηρεμία και τη δροσιά του σπηλαίου. Η ζέστη έξω και τα δεκάδες σκαλιά της κατάβασης με επαναφέρουν στην πραγματικότητα…

Α.Δ

Σήμερα με φαντάζομαι να περπατώ…στο Φόδελε

 

Σήμερα με φαντάζομαι να περπατώ….Δεν θα πάω όμως μακριά, όχι γιατί δεν μου επιτρέπεται ούτε στη σκέψη να πηγαίνω μακριά, μα γιατί έχω πολλές δουλειές να τελειώσω σαν να ήταν μια οποιαδήποτε άλλη καθημερινή μέσα στη βδομάδα μου.

Ανάμεσα στους σωρούς τα βιβλία και τα αδιόρθωτα γραπτά με φαντάζομαι να τα παρατάω όλα και να περπατώ κοντά σε νερό και ψηλά δέντρα…Ναι, το Φόδελε ίσως είναι μια καλή επιλογή για μένα… Περπατώ στο μονοπάτι, παράλληλα με τον ποταμό Παντομάντρη, πατάω τα ξερά φύλλα που έχουν πάρει όμορφα φθινοπωρινά χρώματα και ακούω όσο απομακρύνομαι τις φωνές ενθουσιασμού των παιδιών από την παιδική χαρά…Που και που όλο και κάποιο έντομο πετά μπροστά μου μέσα από την πυκνή βλάστηση και με τρομάζει, όμως εγώ μαγεμένη από την ομορφιά των ψηλών δέντρων και τον ήχο του τρεχούμενου νερού συνεχίζω..

Αποφασίζω να μην προχωρήσω άλλο προς τ’ εκεί, αλλάζω κατεύθυνση και μπαίνω μέσα στο χωριό, περνώ τη γεφυρούλα πάνω από το ποτάμι και κατευθύνομαι προς το μουσείο του Θεοτοκόπουλου. Ωραίο μέρος για περπάτημα κι από δω, με μικρά όμορφα σπίτια με αυλές και περιποιημένα περβόλια με πορτοκαλιές κι όχι μόνο. Μπροστά μου βλέπω μια «τρελή», ολοφούντωτη Ροδιά, στο προαύλιο της εκκλησίας των Εισοδίων της Θεοτόκου, όμορφη είναι, πόσο καιρό είχα να παρατηρήσω μια ροδιά σκέφτομαι. Μπαίνω στο πολύπαθο εκκλησάκι και παρατηρώ με προσοχή τα σκαλισμένα πρόσωπα των αγίων που δε γλίτωσαν από τη μανία των κατακτητών.

Νομίζω κουράστηκα λιγάκι, λες να ΄χουν φρέσκα πορτοκάλια για χυμό αυτή την εποχή; Μπα.. νομίζω πως θα προτιμήσω έναν καφέ καλύτερα… Κατευθύνομαι προς το μουσείο, ένα τραπεζάκι ξύλινο κάτω από μια χαρουπιά με καλεί να απολαύσω τον καφέ μου στην καφετέρια του μουσείου. Ας πιώ τον καφέ μου εδώ και μετά μπαίνω μέσα στο μουσείο να το περιεργαστώ… κάθομαι αναπαυτικά στην καρέκλα μου, κοιτώ τον ήλιο κι απολαμβάνω την σκιά της χαρουπιάς και το απαλό αεράκι, η μυρωδιά του καφέ  πλημμυρίζει τον αέρα… Ένας ήχος ακούγεται από μακριά…. Η καφετιέρα με ειδοποιεί πως ο καφές μου είναι έτοιμος…. Να σηκωθώ να γεμίσω την κούπα μου και να στρωθώ στο διόρθωμα….η τηλεκπαίδευση δεν μπορεί να περιμένει….

Α.Δ

'Ενα πανέμορφο χωριό "φάντασμα"....Ράφτης!

 

Πανοραμική θέα του χωριού 

Υπάρχει μια κρυφή γοητεία στην επίσκεψη εγκαταλελειμμένων οικισμών που σε τραβά με μια ακαταμάχητη δύναμη. Η ομορφιά σ’ αυτά τα μέρη που δε μπορώ ακόμα να την προσδιορίσω, ίσως, να κρύβεται στο γεγονός της συνειδητοποίησης πως όλα σ’ αυτό τον κόσμο έρχονται και παρέρχονται και τίποτα δεν διαρκεί για πάντα…

Θέα στον κάμπο της Μεσαράς

Αυτή την ίδια αίσθηση που είχα όταν επισκέφθηκα το Σφεντύλι, είχα και τώρα, στο χωριό Ράπτης του Δήμου Γόρτυνας που βρίσκεται κοντά στην Γέργερη και θα προσπαθήσω να σας τη μεταφέρω μέσα από τις φωτογραφίες. Για να πάει κανείς μέχρι εκεί, αρκεί να ακολουθήσει την επαρχιακή οδό Ηρακλείου – Μοιρών, απ΄ όπου ένας καλοστρωμένος χωματόδρομος στα δεξιά σε οδηγεί στο χωριό, σε ένα σημείο του δρόμου πριν τα Μούλια.

Αγ.Γεώργιος

Μόλις, αντικρίζεις από μακριά το χωριό νιώθεις τον χρόνο να έχει σταματήσει, είναι σα να βρίσκεσαι σ’ ένα χωριουδάκι την περίοδο του Μεσαίωνα, κι όμως ο οικισμός εγκαταλείφθηκε το 1960. Αυτή η εικόνα όμως, σου δημιουργείται, γιατί ψάχνοντας για το χωριό ανακάλυψα πως χτίστηκε από τους Ενετούς εκείνη την περίοδο και αργότερα χρησίμευσε εξαιτίας της εξαιρετικής πανοραμικής του θέας στον κάμπο της Μεσαράς, ως παρατηρητήριο από τους Οθωμανούς.

Γέργερη

Αγ.Κωνσταντίνος και Αγ.Ελένη

Πέρα από τα εγκαταλελειμμένα σπίτια από πέτρα, που πια έχουν γίνει ένα με το φυσικό περιβάλλον, υπέροχες είναι και οι δύο εκκλησίες του χωριού, εκείνη του Αγίου Γεωργίου και του Κωνσταντίνου και Ελένης, καθώς και η βρύση στην κεντρική πλατεία που δυστυχώς, δεν μπορέσαμε να φωτογραφίσουμε σ’ αυτή μας την επίσκεψη, μιας και διαπιστώσαμε πως εκείνη τη μέρα δεν ήμασταν οι μοναδικοί επισκέπτες στο χωριό. Και οι δυο εκκλησίες θυμίζουν έντονα τη βενετσιάνικη αρχιτεκτονική, όπως θα διαπιστώσετε κι εσείς. Πολύ λίγα σπίτια έχουν αναπαλαιωθεί από τους κατόχους και κάποιοι μαζεύονται εκεί, για να απολαύσουν τη φύση και καλό φαγητό με τις παρέες τους.

Α.Δ

Τα βήματα στην αρχαία Ριζηνία-Πρινιάς-Αγ.Παντελεήμονας

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Τα βήματα στην αρχαία Ριζινία - Πρινιάς # (...) Ν' αγκαλιάσουμε τα μεγάλα δέντρα Που στον κάθε κορμό έχουμε χαράξει Εδώ και χρόνια τα ιερά ονόματα Νά τα συλλαβίσουμε μαζί Να τα μετρήσουμε ένα ένα Με τα μάτια ψηλά στον ουρανό σαν προσευχή (...) Μ. Αναγνωστάκης #super_greece #wu_greece #photocontest #king_greece #instatraveling#incrediblecrete #fsigher #nature #naturephotography #awesome_phototrip #meanwhileincrete #wonderful_icons_greece #great_photos_greece #sonygreece #aboutheraklion #bestplaces_greece

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Anna Daskalaki (@daskalakian9) στις 29 Σεπ, 2020 στις 11:32 μμ PDT

Φαράγγι και παραλία της Αγριόμαντρας

 

Όμορφο και συνάμα πρωτότυπο το όνομα αυτού του φαραγγιού που συνάδει απόλυτα με το άγριο, φυσικό, κρητικό τοπίο που δεσπόζει σ’ ένα από τα πιο μικρά, αλλά εντυπωσιακά φαράγγια της Ανατολικής Κρήτης και καταλήγει σε μια καλά κρυμμένη, μοναδική παραλία. Βρίσκεται κοντά στο χωριό Καβούσι της Ιεράπετρας στο οροπέδιο Λάκκος του Αμπελιού, 24 χιλιόμετρα ανατολικά του Αγίου  Νικολάου.

 Η διαδρομή από το Ηράκλειο είναι ιδιαίτερα όμορφη και εύκολη μέχρι και αρκετά μετά την Παχιά Άμμο. Τα πράγματα δυσκόλεψαν λιγάκι μονάχα, όταν μπήκαμε στον χωματόδρομο που οδηγεί στο φαράγγι, γιατί για να προσεγγίσεις την είσοδο του φαραγγιού με αυτοκίνητο, θα πρέπει να ακολουθήσεις αρχικά τον χωματόδρομο που φτάνει στο μικρό αυτό οροπέδιο από το Καβούσι. Τα χαμηλά, επιβατηγά αυτοκίνητα φτάνουν μέχρι ένα ορισμένο σημείο, πριν την είσοδο του φαραγγιού, μιας και ο χωματόδρομος είναι κακοτράχαλος. Ωστόσο, στη διαδρομή αυτή συναντήσαμε πολλά «μετόχια» με ντόπιους που απολάμβαναν την ηρεμία της φύσης κοντά στις περιουσίες τους.

Η Αγριόμαντρα, όπως πληροφορήθηκα, χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως μικρό λιμάνι κατά την Ενετοκρατία, γι’ αυτό και διακρίνονται κτιριακά κατάλοιπα τριγύρω στην περιοχή. Μέχρι και το 1920, η προφυλαγμένη από τα τεράστια βράχια παραλία, χρησιμοποιούνταν ως απάνεμο λιμάνι για τη μεταφορά πυρήνας, ζώων και άλλων φορτίων στον Άγιο Νικόλαο, καθώς δεν υπήρχε οδικό δίκτυο στην περιοχή. Εδώ, υπήρχε και μικρό τελωνείο και ένα πηγάδι για την άντληση νερού.

Το μέρος δεν είναι απρόσιτο για έναν μέσο επισκέπτη που δεν έχει συνηθίσει να κάνει πεζοπορία, μιας και από το φαράγγι ως την παραλία, η διαδρομή διαρκεί γύρω στα 50 λεπτά, αν συνυπολογίσει βέβαια, κανένας και τον χρόνο μέχρι λίγο πριν την είσοδο του φαραγγιού, σε περίπτωση που δεν έχει το κατάλληλο αυτοκίνητο για να φτάσει αρκετά κοντά. Αυτό όμως, για το όποιο πρέπει να είναι προετοιμασμένος κάποιος είναι ότι η περιοχή γύρω από την είσοδο είναι γεμάτη μελίσσια μιας και υπάρχουν χαμηλοί θάμνοι παντού με άφθονη τροφή για τις μέλισσες. Είναι εκπληκτικό το βουητό των μελισσών που είναι κρυμμένες στους θάμνους όσο περνάς μέσα από το μονοπάτι που οδηγεί στην πύλη! Ωστόσο, πρέπει να φοράς ρούχα που καλύπτουν όλο το σώμα και να είσαι γρήγορος στην πορεία σου και διακριτικός για να τις αποφύγεις. Και φυσικά, να κρατάς τα απαραίτητα φαρμακευτικά σκευάσματα σε περίπτωση τσιμπήματος…

Υπάρχει βέβαια, κι η ασφαλέστερη και πιο ξεκούραστη προσέγγιση της παραλίας μέσω θαλάσσης, μιας και οι ψαράδες έχουν διαμορφώσει ένα χώρο για πικ-νικ με ξυλόφουρνο, τραπέζι και πάγκους που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι επισκέπτες με οποιονδήποτε τρόπο κι αν επιλέξουν να φτάσουν ως εκεί. Φυσικά, η ωραιότερη πινελιά στο σκηνικό, ήταν μια μεγάλη αιώρα από δίχτυ, δεμένη στο δέντρο δίπλα στη θάλασσα, που όπως ήταν εύλογο όλοι δοκιμάσαμε για λίγη περισσότερη χαλάρωση..

Το μειονέκτημα, αν επιλέξεις τη διαδρομή μέσω θαλάσσης, είναι ότι χάνεις την ευκαιρία να διασχίσεις ένα εκπληκτικής ομορφιάς φαράγγι, σχετικά ευκολοδιάβατο και με απίστευτη θέα από ψηλά. Οι διαδοχικοί φράχτες που πρέπει να περάσεις μέχρι να φτάσεις στο μικρό σπήλαιο Άγιος Ιωάννης που υπάρχει μέσα στο φαράγγι, σε κάνουν να νιώθεις πράγματι «αγριοκάτσικο» εγκλωβισμένο σε αγριόμαντρα, δικαιολογώντας κατά μια έννοια το όνομα του φαραγγιού!

Το εν λόγω σπήλαιο, που βρίσκεται περίπου στα μισά της διαδρομής, φαίνεται πως λαξεύτηκε παλαιότερα από ανθρώπινο χέρι και τώρα πιο πρόσφατα, έχει προστεθεί εξωτερικά, ένας πετρόχτιστος τοίχος. Το σπήλαιο του Αγ.Ιωάννη δεν έχει μέσα εικόνες ή άλλα λατρευτικά σκεύη, όμως υπήρξε από πολύ παλιά σπηλαιώδης ναός που ήδη είχε εντοπίσει  ο περίφημος Τζουζέπε Τζερόλα, κατά τη διάρκεια της έρευνας και της ιστορικής, αρχιτεκτονικής και φωτογραφικής καταγραφής περιοχών της Κρήτης.

Αυτό όμως, που πραγματικά σε κερδίζει σ’ αυτό το σημείο της διαδρομής, εκτός από τον σπηλαιώδη ναό, είναι ο τεράστιος σταυρός που υψώνεται στο σημείο και δεσπόζει στην απίστευτη θέα προς τη θάλασσα που απλώνεται στον ορίζοντα. Από αυτήν τη θέση βλέπεις από ψηλά, πριν ακόμη φτάσεις στο χαμηλότερο επίπεδο του φαραγγιού, τη μαγευτική παραλία στην οποία αυτό καταλήγει. Εκεί, σταμάτησα αρκετή ώρα, με το δίκιο μου, για πολλές φωτογραφίες και έτσι έχασα για λίγο τους υπόλοιπους της ομάδας που τρέξανε να δροσιστούν στα καταγάλανα νερά της παραλίας…

Κατεβαίνοντας λοιπόν, με την ησυχία μου, τους βρήκα κάτω από το μεγάλο αρμυρίκι που πρόσφερε απλόχερα τη σκιά του δίπλα σ’ άλλη μια παρέα που είχε ¨στρατοπεδέυσει¨ από πάνω στον μεγάλο πάγκο και το τραπέζι που υπάρχει εκεί, όπως προανέφερα, και προσφέρεται για ωραία φαγοπότια με φίλους πλάι στη θάλασσα!

Ο κόλπος είναι σχετικά μικρός, προστατευμένος απ’ τον πολύ αέρα και τα νερά είναι κρυστάλλινα. Ευτυχώς για μας, την ημέρα που το επισκεφτήκαμε είχε αρκετό αέρα στ’ ανοιχτά, οπότε από τη θάλασσα δεν είχαμε καμία καινούργια άφιξη, πέρα από την παρέα που βρήκαμε ήδη εκεί.

Αν κολυμπήσει κανείς πιο βαθειά στη θάλασσα, μπορεί να παρατηρήσει δυο τεράστια βράχια που αφήνουν ένα μικρό άνοιγμα ανάμεσα τους και θυμίζουν τις συμπληγάδες πέτρες της Οδύσσειας. Από ένα τολμηρό μέλος της παρέας μάλιστα, που δεν δίστασε να σκαρφαλώσει στα βράχια από τη στεριά (γιατί ακριβώς, οι βράχοι αυτοί του ξύπνησαν την περιέργεια) και να εξερευνήσει την πίσω μεριά, πληροφορήθηκα πως οι απότομοι βράχοι πίσω, δημιουργούν όντως το απίστευτο απόκοσμο τοπίο που διάβαζα, πριν επισκεφτώ την Αγριόμαντρα.

Προφανώς, από την περιγραφή του, καταλάβαμε πως περπάτησε βόρεια, κατά μήκος της ακτογραμμής προς την τοποθεσία «Θόλος».  Οι ντόπιοι ταξιδιωτικοί οδηγοί λένε, ότι αφού περάσει κάποιος μετά από 400μ δίπλα από την ερημική παραλία στην τοποθεσία Συκιές, θα εντυπωσιαστεί από το απόκοσμο τοπίο που δημιουργούν κατακόρυφοι βράχοι. Οι γκρεμοί αυτοί φτάνουν στο μέγιστο ύψος τους (219μ), στη γωνία ενός επιβλητικού ακρωτηρίου που οι ντόπιοι ονομάζουν Σπαθί του Χωματά. Μάλιστα, στη βάση του Σπαθιού σχηματίζεται μια παραλία με καταγάλανα βαθιά νερά όπου η πρόσβαση γίνεται αποκλειστικά με βάρκα.

Παρ’ όλα αυτά, κι εμείς οι υπόλοιποι που σταθήκαμε λιγότερο τολμηροί αποζημιωθήκαμε πλήρως από την υπόλοιπη πιο βατή διαδρομή μέσα απ’ το φαράγγι και την υπέροχη παραλία! Η δε επιστροφή μας, ήταν ακόμα πιο διασκεδαστική. Δυο μέλη της παρέας που κατέφθασαν με αγροτικό όχημα και έφτασαν μέχρι την είσοδο του φαραγγιού μας μετέφεραν για λίγα μέτρα στην καρότσα μέχρι το αυτοκίνητό μας, κι έτσι η μικρή μας «απόδραση», σ’ αυτό τον ωραίο προορισμό μου θύμισε κάτι από τα παιδικά μου χρόνια στο χωριό… Δεν έχετε λοιπόν, παρά να δοκιμάσετε μια επίσκεψη στην Αγριόμαντρα. Το καλοκαίρι στην Κρήτη εξάλλου, δεν έχει ακόμα τελειώσει..

Α.Δ

 

Μάρτσαλο, το καλό λιμάνι!

Όμορφο το καλοκαίρι, είναι καιρός για ξεκούραση, όπως κανείς την ορίζει βέβαια, αυτή την λέξη. Για άλλους χαλάρωση σημαίνει να ξαπλώνεις όλη μέρα στην πιο κοντινή σου παραλία με καφέ και καλή παρέα, για άλλους ισχύει το ίδιο, βάζοντας όμως και λίγη δόση δράσης. Πολλοί είναι εκείνοι που επιλέγουν να επισκεφτούν πιο δυσπρόσιτα μέρη για να γνωρίσουν γωνιές του νησιού μας που είναι μαγευτικές, μα θέλουν κόπο για να τις προσεγγίσει κανείς. Και πράγματι, η Κρήτη διαθέτει πλήθος απ’ αυτές!

Όμως, η ομορφιά κρύβει κινδύνους μερικές φορές, γι’ αυτό και η προσέγγιση της θέλει προσοχή. Οι επιβλητικές κορφές, τα δύσκολα προσπελάσιμα φαράγγια, οι απομονωμένες ,αλλά εκπληκτικές ακτές της Κρήτης πρέπει να αντιμετωπίζονται με το δέος και τον σεβασμό που τους αρμόζει. Ο απαραίτητος εξοπλισμός, ορειβατικά μποτάκια, κατάλληλη ένδυση, είδη πρώτων βοηθειών είναι από τα πρώτα πράγματα που οφείλει ένας σωστός ¨εξερευνητής¨ είτε είναι ντόπιος είτε ξένος να έχει στο σακίδιο, για να του μείνουν οι διακοπές του αξέχαστες, αλλά με όμορφες αναμνήσεις.

Ένας τέτοιος προορισμός ήταν και για μένα το φαράγγι του Μάρτσαλου.  Το φαράγγι που καταλήγει σε μια απομονωμένη παραλία, μετά από μια διαδρομή δύο χιλιομέτρων, βρίσκεται στα δυτικά Αστερούσια όρη, σε μια από τις πιο δύσβατες περιοχές του νομού, 80 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Ηρακλείου. Ο δρόμος μέχρι την Μονή Οδηγητρίας από όπου ξεκινά η διαδρομή για δύο από τα πιο όμορφα φαράγγια της περιοχής, το Αγιοφάραγγο και το Μάρτσαλο, είναι αρκετά καλός. Από κει και πέρα όμως τα χαμηλά επιβατηγά αυτοκίνητα είναι δύσκολο να προσπελάσουν τον ανώμαλο χωματόδρομο που οδηγεί στην είσοδο τόσο του ενός, όσο και του άλλου. Μάλιστα, ο οδηγός πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός, γιατί δεν υπάρχουν αρκετές πινακίδες. Εμείς για παράδειγμα, οδηγηθήκαμε κατά λάθος σε έναν δρόμο που κατά μήκος είχε μελίσσια και θα ήταν ιδιαίτερα ριψοκίνδυνο να διασχίσουν οι υπόλοιποι της παρέας με τις μηχανές. Αυτό μας έβαλε σε υποψίες, ευτυχώς νωρίς, ότι πάει κάτι στραβά και πρέπει να αλλάξουμε πορεία …

Πανοραμική θέα φαραγγιού

Η εκκλησία του Σωτήρος μέσα από το φαράγγι

Για να κατέβεις τον δρόμο που οδηγεί στο φαράγγι του Μάρτσαλου πρέπει να ανοίξεις τον σύρτη που υπάρχει στη σιδερένια πόρτα με την σχετική πινακίδα, φτάνοντας με το αυτοκίνητο μετά από έναν σχετικά κακοτράχαλο δρόμο με αρκετές διακλαδώσεις, όπως είπαμε και παραπάνω. Έπειτα κατηφορίζεις και οδηγείσαι στην εκκλησία του Σωτήρος απ’ όπου έχεις υπέροχη πανοραμική θέα του επιβλητικού φαραγγιού που θυμίζει κάτι από το Grand Canion από ψηλά.  Στο βάθος, η θέα της θάλασσας είναι μαγευτική και γεμίζει κουράγιο τους ταξιδιώτες που περιμένουν τη ¨δροσερή¨ αποζημίωση διασχίζοντας το.

Φοινικόδασος

Τα πρώτα μέτρα της κατάβασης μέχρι την Παναγία τη Μαρτσαλιώτισα  είναι εύκολα, γιατί υπάρχουν σκαλιά που οδηγούν εκεί, τάμα ενός πιστού, όπως διαπιστώσαμε διαβάζοντας μια πινακίδα. Η  εκκλησία αυτή, σκαλισμένη στο βράχο, μ’ ένα υπέροχο προαύλιο με θέα το υπόλοιπο φαράγγι χαρίζει δροσιά πριν την κοπιώδη διαδρομή και μαζεύει πλήθος κόσμου από την γύρω περιοχή κατά  την περίοδο του δεκαπενταύγουστου. Τα μάτια αργούν να συνηθίσουν στο σκοτάδι της εκκλησίας που φωτίζεται μονάχα με τα κεράκια των πιστών και το σώμα στην θερμοκρασία που είναι αισθητά πιο χαμηλή από τον καύσωνα έξω. Όμως , μόλις προσαρμοστεί ο οργανισμός στις νέες συνθήκες μπορεί να παρατηρήσει κάποιος τους τοίχους από βράχο που είναι γεμάτοι εικόνες, το πολυδαίδαλο ιερό που εκτείνεται στο βάθος και τον κομψό πολυέλαιο στο κέντρο της εκκλησίας.

Προαύλιος χώρος Παναγιάς Μαρτσαλιανής

Βγάζοντας φωτογραφίες, παρατηρώ στο παγκάρι πάνω ένα μικρό, ταλαιπωρημένο σημειωματάριο. Ανοίγοντας το , ανακαλύπτω έναν μικρό θησαυρό. Εδώ έχουν γράψει αφιέρωση πολλοί ταξιδιώτες που πέρασαν από το εκκλησάκι. Άλλοι έφτασαν ως εδώ ως μια χαρούμενη παρέα και απόσκιασαν εδώ το βράδυ μετά από μεθύσι  κι άλλοι από τάμα ,γιατί έχασαν αγαπημένους τους… Αφήνω και το δικό μας αποτύπωμα, με την ευχή να είμαστε καλά και να ξανάρθουμε….

Εσωτερικό Παναγιάς Μαρτσαλιανής

Από ΄κεί και πέρα η πορεία δυσκολεύει για λίγο μέχρι να φτάσουμε στο χαμηλότερο επίπεδο του φαραγγιού. Πατάμε κυριολεκτικά πάνω στα πατήματα μιας κατσίκας που προπορεύεται και γελάμε που μας δείχνει τον δρόμο το ζωντανό. Ο Γιώργος προτείνει για τίτλο της περιπέτειας μας «Στο πάτημα της αίγας», δεν ήταν κακό τώρα που το σκέφτομαι…

Όταν φτάσεις στο χαμηλό επίπεδο όμως, τα πράγματα είναι πιο εύκολα. Η πορεία μέχρι την παραλία συνεχίζει μέσα από εντυπωσιακά δέντρα και βράχια. Στο φαράγγι αυτό μάλιστα, συναντά κανείς τον ντόπιο κρητικό φοίνικα που βρίσκουμε και άλλα σημεία της Κρήτης, όπως στο φοινικόδασος του Βάι και στην Πρέβελη. Μετά από τρία τέταρτα περίπου συνολικής διαδρομής από την είσοδο του φαραγγιού φτάνουμε στην παραλία.

Με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν πολλοί εδώ που παραθερίζουν παρά το δύσβατο της διαδρομής. Όμως, ο κόλπος έχει πρόσβαση και από τη θάλασσα, όποτε οι προμήθειες φτάνουν εύκολα χωρίς να χρειάζεται να κουβαλάς πεζός τόσα πράγματα. Εντυπωσιακές είναι και οι σπηλιές, οι λαξευμένες στον βράχο που άλλοτε χρησιμοποιούσαν οι ασκητές μα τώρα έχουν αποκτήσει πόρτες, μέχρι και μπαλκόνια και έχουν μετατραπεί σε σπιτάκια για κάποιους παραθεριστές που θέλουν να ζήσουν για λίγο σαν χίπηδες!

Το νερό της παραλίας δεν μας ενθουσίασε, γιατί μάλλον το πετύχαμε σε αναταραχή λόγω αέρα και διάφορων πλεούμενων που είχαν δέσει εκεί. Ωστόσο, το μπάνιο κι ο ύπνος κάτω από τον ίσκιο των ρεικιών που υπάρχουν στην παραλία είναι ευεργετικός. Ο Απόστολος μάλιστα με τις υποβρύχιες φωτογραφίες του, μας αποδεικνύει ότι η θάλασσα παρότι δεν μας εντυπωσίασε αρχικά, κρύβει ¨θησαυρούς¨, πολλά ψάρια, κοράλλια, φύκια…

Καλό είναι, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες, να περιμένει κανείς να πέσει λίγο ο ήλιος πριν ξεκινήσει την ανάβαση για την επιστροφή. Ωστόσο, είδαμε και την παράδοξη και ριψοκίνδυνη περίπτωση μιας εγκύου να κατεβαίνει το φαράγγι το μεσημέρι, να παίρνει το μπάνιο της μετά του συζύγου και να φεύγει στις 4.00μ.μ μέσα στη ζέστη! Όμως, είναι συνετό και συστήνουμε να περιμένει κανείς λίγο, γιατί όσο είσαι μέσα στο φαράγγι η ζέστη είναι κάπως υποφερτή λόγω του ίσκιου των δέντρων, φτάνοντας όμως στο σκαλιά που οδηγούν στην εκκλησία, ο ήλιος σε χτυπάει αλύπητα και αν έχεις καταναλώσει και το νερό σου στην παραλία όπως εμείς τα πράγματα είναι δύσκολα..

Οπότε, βασικός στόχος όταν φτάσαμε επιτέλους στην έξοδο, ήταν η ανεύρεση νερού από το κοντινότερο χωριό. Η στάση στο χωριό Σίβας αποδείχτηκε μια όαση για μας, αφού με την αγορά νερού η φιλόξενη καταστηματάρχισσα μας προσέφερε ολόφρεσκα σύκα που μόλις είχε κόψει. Ποτέ ένα τέτοιο φρούτο δε μου φάνηκε πιο νόστιμο!

Α.Δ