Μεγαλείο, καταναλωτισμός και...ιστορία! Italy! comming soon!

 

Άλλη μια βόλτα στον Αγ.Θωμά…. Ένα χωριό που αξίζει να ξαναδείς…. Μέρος Α΄

Πριν μερικά χρόνια επισκέφτηκα το χωριό αυτό για να θαυμάσω  μια μοναδική ανατολή. Από τότε έχω επιστρέψει αρκετές φορές. Τι έγραφα όμως, τότε;

«Η ώρα είναι 5.30 π.μ και βρίσκομαι στο αυτοκίνητο να οδηγώ με προορισμό τον Άγιο Θωμά. Ολόκληρη η διαδρομή, από τον παλιό δρόμο που συνδέει το Κυπαρίσσι με το Βενεράτο και τον Άγιο Θωμά, μαγευτική, μιας και είναι ακόμα πολύ πρωί, η πάχνη έχει κατακάτσει στα φυτά και δίνει στο φυσικό τοπίο μια όψη απερίγραπτη. Αυτό με αποζημιώνει για το πολύ πρωινό ξύπνημα. Πρέπει οπωσδήποτε να προλάβω τον ήλιο να ανατέλλει και να τον δω μέσα από τις πέτρες του «Καβαλάρη». Όταν ανήγγειλε την εκδρομή η περιβαλλοντική ομάδα «Μυθοκρουσμένοι» του Εσπερινού Γυμνασίου Ηρακλείου, γέλασα, όχι για την υπέροχη ιδέα τους, αλλά γιατί σκέφτηκα πως αποκλείεται να σηκωθώ τόσο πρωί για να δω την ανατολή… Όμως ο ‘’πειρασμός’’ να απαθανατίσω μια τόσο μοναδική ανατολή με τον φωτογραφικό μου φακό ήταν μεγάλος και ευτυχώς, τελικά ενέδωσα.

θέα από τον Καβαλάρη

Το γιατί λέω ευτυχώς, θα το διαπιστώσει κάποιος αν ανατρέξει στην ιστορία της περιοχής. Ο Άγιος Θωμάς είναι ένα ιδιαίτερο χωριό από γεωλογική άποψη, μιας και διαθέτει πολλούς, απόκρημνους, ψηλούς βράχους που συνθέτουν ένα ιδιαίτερο τοπίο. Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 530μ και βρίσκεται σε απόσταση μόλις 28 χιλιόμετρα έξω από το Ηράκλειο. Λόγω της θέσης του, μην ξεχνάμε πως βρίσκεται στο γεωγραφικό κέντρο της Κρήτης, διαθέτει πλούσια ιστορία  ήδη από τα αρχαία χρόνια. Αυτή την ιστορία ήθελα να δω συνυφασμένη με την μαγεία της φύσης, αφού ιστορία και φύση είναι άρρηκτα συνδεδεμένες σ’ αυτήν την περιοχή.

θέα από τον Καβαλάρη

Επειδή έφτασα αρκετά νωρίτερα από την υπόλοιπη ομάδα, που ξεκίνησε τη διαδρομή της από το Ηράκλειο, μπόρεσα να εξερευνήσω λίγο το χωριό που μόλις άρχισε να ¨ξυπνάει¨. Ήμουν τυχερή γιατί απόλαυσα μια υπέροχη δύση του φεγγαριού και περιπλανήθηκα στα γραφικά στενάκια με την ηρεμία μου. Με τη βοήθεια ενός κατοίκου, που ευτυχώς για μένα είχε ξυπνήσει νωρίς, βρήκα την διαδρομή για τον «Καβαλάρη». Πρόκειται για ένα υπερυψωμένο σημείο μέσα στον οικισμό, με πανοραμική θέα σε μεγάλο μέρος της ενδοχώρας της Κρήτης,  με τον επιβλητικό Γιούχτα και την πανέμορφη Ντία να δεσπόζουν στο βάθος.  Είναι αξιοσημείωτο πως οι κάτοικοι δεν απέκοψαν από φόβο, τους απόκρημνους αυτούς βράχους που αιωρούνται κυριολεκτικά πάνω από πολλά σπίτια, από την ρυμοτομία του χωριού. Αντίθετα, τον αγκάλιασαν και μάλιστα πολύ κοντά τοποθέτησαν και το κοιμητήριο τους, χαρίζοντας τιμητικά την καλύτερη θέα στους νεκρούς τους.

θέα από τον Καβαλάρη

 Εδώ, άλλωστε, βρισκόταν η ακρόπολη του αρχαίου οικισμού που χρησιμοποιήθηκε και σαν βυζαντινό φρούριο και λατρευτικός χώρος και αργότερα μετατράπηκε σε ναό του Αγίου Γεωργίου, πλάι στον οποίο έχει ανακαλυφθεί και μια αρχαία δεξαμενή νερού. Αυτό που τραβάει το βλέμμα στον λόφο, όπως προανέφερα, είναι δύο πελώριοι βράχοι που στηρίζουν έναν τρίτο σαν να είναι τοποθετημένοι από κάποιον γίγαντα. Οι ντόπιοι λένε τον βράχο «Ο Καβαλάρης» και τον συνδέουν με τον Άγιο Γεώργιο, τον καβαλάρη, και τη συγκεκριμένη εκκλησία .  

 Μετά από κάμποση ώρα πάνω στον βράχο, διαπίστωσα πως το χωριό άρχισε να ξυπνά για τα καλά και οι φωνές της ομάδας που πλησίαζε με επανέφεραν στην πραγματικότητα.  Δυστυχώς, ο καιρός ήταν συννεφιασμένος και δεν ευνόησε να δούμε τις ακτίνες του ήλιου να περνούν από τη σχισμή του βράχου, όμως αυτό δεν πτόησε την ομάδα, αφού δώσαμε την υπόσχεση να επισκεφτούμε το σημείο ξανά, ενδεχομένως,  στις αρχές του επόμενου Νοεμβρίου, όπου γίνεται και η επόμενη πλήρης ευθυγράμμιση των ακτινών του ήλιου με τον σχισμή στον βράχο.

Εκκλησάκι Αρχάγγελου Μιχαήλ στον δρόμο προς τον Καβαλάρη

Κατεβαίνοντας, δεν μπορούσαμε να μην περιπλανηθούμε στο περίφημο σπήλαιο που βρίσκεται ανάμεσα στην περιοχή  Αδράχτια και τον Άγιο Θωμά. Εκεί υπάρχει ο ναός της κεράς Σπηλιώτισσας, ένας πολύ ιδιαίτερος ναός ανάμεσα στους περίπου 15 που έχει η περιοχή (παλαιότερα ανέρχονταν σε 38). Στο συγκεκριμένο σημείο, υπήρχε θέατρο και αρχαίος βωμός, ενώ έξω από τη σπηλιά, χαραγμένη στο βράχο, υπάρχει μια αρχαία αφιερωματική επιγραφή στη θεά Δήμητρα και στην κόρη της Περσεφόνη που χρονολογείται τον 1ο αιώνα μ.Χ. Η επιγραφή αυτή δηλώνει ότι κάποτε το μέρος αποτελούσε χώρο λατρείας θεοτήτων του Κάτω Κόσμου. Μπαίνοντας στο εκκλησάκι και κοιτάζοντας δεξιά μέσα στο ιερό θα δει κανείς και την φημολογούμενη ‘’Τρύπα του Άδη’’. Λέγεται, ότι εκεί βρισκόταν η είσοδος για τον Κάτω Κόσμο, σύμφωνα με την παράδοση, γι’ αυτό οι ζωντανοί πετούσαν μέσα στην τρύπα αφιερώματα και αγαπημένα αντικείμενα των νεκρών μέχρι και πριν μερικές δεκαετίες. Δυστυχώς, η τρύπα είναι μπαζωμένη και δεν έχουν φροντίσει να την αναδείξουν με κάποιο τρόπο, ώστε να μπορεί ο ανυποψίαστος επισκέπτης να αντιληφθεί και να μάθει την ιστορία της συγκεκριμένης τοποθεσίας.

Παναγία Σπηλιώτισσα

Βγαίνοντας από το εκκλησάκι, σχεδόν απέναντι υπάρχει ένα κατηφορικό μονοπάτι που οδηγεί σε δυο λαξευτές αίθουσες που αποτελούσαν μαζί με το βράχο όπου βρίσκεται η εκκλησία το ιερό των Χθόνιων θεοτήτων. Η διάνοιξη όμως του δρόμου για τις ανάγκες των κατοίκων, έχει χωρίσει το μέρος στα δύο. Στην συγκεκριμένη περιοχή γυρίστηκαν και κάποιες σκηνές από τη γνωστή ταινία «Ξα μου», όπου γίνεται αναφορά στην σύνδεση της περιοχής με τη λατρεία των νεκρών. Μάλιστα, το μπόλιασμα της παράδοσης της λατρείας των νεκρών από την αρχαιότητα στην χριστιανική θρησκεία αργότερα, φαίνεται και από το γεγονός ότι ο ναός γιορτάζει την Τρίτη του Πάσχα και μέχρι το τέλος του 20^ου αιώνα γινόταν μνημόσυνα με πασχαλινά αυγά στη μνήμη των νεκρών.

Τρύπα του Άδη μέσα στο ιερό της Παναγίας Σπηλιώτισσας

Επιγραφή με αναφορά στην θεά Δήμητρα και την Περσεφόνη

 Όμως, το σύντομο οδοιπορικό μου στον Άγιο Θωμά πλησίαζε στο τέλος του και δεν θα μπορούσε να τελειώσει καλύτερα, παρά μ’ έναν ζεστό καφέ σ’ έναν από τους παραδοσιακούς καφενέδες. Η ζεστασιά της ξυλόσομπας που συναγωνιζόταν επάξια τη θερμή φιλοξενία των κατοίκων οι οποίοι υποδέχτηκαν με χαρά τους ΄΄περίεργους’’, πρωινούς επισκέπτες, έδωσαν έναν ιδιαίτερο τόνο στη συγκεκριμένη εξόρμηση. Τελικά, το πρωινό ξύπνημα δεν είναι πάντα τόσο κακό……»

Α.Δ

Ρόκkα... φτάνει η ομορφιά μιας εικόνας να σβήσει την ασχήμια των ημερών;

 

Γόρτυνα - μια βόλτα στους αρχαιολογικούς χώρους δεν είναι ποτέ βαρετή!

 

«Aντρειωμένος, δυνατός, κ’ εις τ’ άρματα τεχνίτης,

κ’ εγίνη κι αναθράφηκεν εις το νησί τση Kρήτης.

Tη χώραν την εξακουστήν, την όμορφη Γορτύνην

 όριζε κι αποφέντευγεν αυτός, την ώραν κείνην.»              Β.Κορνάρου, Ερωτόκριτος , στ.587-590

Αγ.Τίτος

Στα ερείπια μιας άλλοτε κραταιής πόλης τριγυρνώ. Μιλώ για την φημισμένη Γόρτυνα; Την οποία αναφέρουν και οι στίχοι στον Ερωτόκριτο ως πατρίδα του Κρητικού Χαρίδημου με την τραγική μοίρα. Η πόλη είναι χτισμένη στην πεδιάδα της Μεσαράς και τα λείψανα της απλώνονται σε μια έκταση 2.000 τ.μ περίπου. Βλέπω πως μέσα στο σχέδιο της πόλης περιλαμβάνεται μέχρι και το χωριό  Άγιοι Δέκα!

Ωδείο

Κώδικας

Εκμεταλλευόμενη λοιπόν, την ευκαιρία της δωρεάν επίσκεψης σε αρχαιολογικούς χώρους κάθε πρώτη Κυριακή του μηνός, αρχίζω να τριγυρίζω εδώ, σήμερα. Με χαρά διαπιστώνω πως δεν είμαι μόνη εδώ, μόλις με προσπερνούν δύο πιτσιρίκια. Οι γονείς τους έκαναν την ίδια σκέψη με εμένα και τα έφεραν να δουν τον αειθαλή πλάτανο, όπου ζευγάρωσε ο Δίας με την Ευρώπη, για να καταλάβουν πως η μυθολογία που διδάσκονται στο βιβλίο της ιστορίας δεν είναι μόνο λόγια, αλλά οπτικοποιείται στα ερείπια αυτής της ξακουστής πόλης και δένεται με την ιστορία του νησιού. Και πράγματι, τα παιδιά δείχνουν ενθουσιασμένα, όταν ανακαλύπτουν το περίφημο δέντρο μετά από τις οδηγίες του φύλακα, το ίδιο κι εγώ τ’ ομολογώ…

Πλάτανος

Όμως, υπάρχουν και τόσα άλλα να δω, από το Ωδείο και την μαρμάρινη επιγραφή που μαρτυρά τη δύναμη της πόλης και χρονολογείται τον 5^ο- 4^ο αιώνα, εποχή μεγάλης ακμής, αφού εδώ, κόπηκαν και τα πρώτα αργυρά κρητικά νομίσματα. Μέχρι, την επιβλητική, πρώτη χριστιανική εκκλησία της Κρήτης που ιδρύθηκε από τον Απόστολο Τίτο. Περπατώ και παρατηρώ συμμετρία – αρμονία, απόλυτο δέσιμο των ερειπίων με το φυσικό τοπίο, ακόμα και στα διαφορετικά κτίσματα ανά εποχές που μαρτυρούν την ιστορία της μέσα στους αιώνες.

Περνώ την περίφραξη του αρχαιολογικού χώρου για να προχωρήσω πιο πάνω στον λόφο, να δω το θέατρο που έχουν αρχίσει να το αποκαλύπτουν οι ανασκαφές, κοντά σε ένα χωράφι γεμάτο ελιές. Οι ανασκαφές στην περιοχή άρχισαν το 1884 από τον αρχαιολόγο F.Halbherr  και ακόμα συνεχίζονται αποκαλύπτοντας  συνεχώς καινούργια στοιχεία για τη Γόρτυνα, μια πόλη που καταστράφηκε μεν, τις αρχές του 9^ου αιώνα από τους Σαρακηνούς πειρατές και δεν κατοικήθηκε ξανά έκτοτε, αλλά την επιρροή της στην ιστορία της Κρήτης, θα στην ψιθυρίσει το αεράκι που περνά ανάμεσα στα ερείπια και το μεγάλο πλατάνι που διάλεξε ο ίδιος ο Δίας για να γεννήσει τον πιο δυνατό βασιλιά του νησιού, τον Μίνωα.

Κοντά στο αρχαίο θέατρο

Βάλτε την λοιπόν, στο πρόγραμμα για την πρώτη Κυριακή του επόμενου μήνα!

Α.Δ

Σπήλαιο Μιλάτου! Να θυμηθούμε μια ωραία διαδρομή!

                                                    

Δεν είχα μέχρι τώρα την ευκαιρία να επισκεφτώ τη Μίλατο, αλλά η ιστορία του πολυθρύλητου σπηλαίου της, με τράβηξε προς τα κει, μια Κυριακή πρωί. Το σπήλαιο αυτό είναι ανοιχτό για το κοινό και προσιτό, μιας και έχει την ιδιομορφία ότι είναι ανοιχτό από τη μια μεριά, οπότε οι ακτίνες του ήλιου κι ο καθαρός αέρας μπαίνουν σε ένα μέρος του. Έτσι, δεν δημιουργείται αίσθημα κλειστοφοβίας σ’ όποιον επισκέπτη αποφασίσει να μην προχωρήσει στα ενδότερα. Επιπλέον, και ο διάκοσμος του από σταλαγμίτες και σταλακτίτες, είναι πιο λιτός, αφού ο καθαρός αέρας ίσως εμποδίζει, να αναπτυχτούν τα επίπεδα υγρασίας που τον δημιουργούν, τουλάχιστον στη μεγάλη κεντρική αίθουσα.

Το σπήλαιο βρίσκεται τρία χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Μιλάτου, όπου δρόμος από το χωριό (2,5χλμ) για επιβατηγά αυτοκίνητα οδηγεί στην περιοχή του σπηλαίου. Από εκεί με πορεία 15 λεπτών  σε πλακόστρωτο μονοπάτι, φθάνουμε στην είσοδό του που βρίσκεται σε υψόμετρο 155 μέτρων. Μη βιαστείτε να φτάσετε στην είσοδο, χαζέψτε λιγάκι τη φυσική ομορφιά που πλαισιώνει το  μονοπάτι, κατά μήκος του οποίου υπάρχουν πολλά δέντρα, τεράστιοι βράχοι που κρύβουν φωλιές αετών και υπέροχη θέα στο φαράγγι της Μιλάτου. Εμείς τουλάχιστον, σπαταλήσαμε πολλή ώρα φωτογραφίζοντας το πανέμορφο τοπίο!

Το σπήλαιο άλλωστε, είναι γνωστό τόσο για το απαράμιλλο φυσικό του κάλλος (εντός και εκτός) όσο και για τα τραγικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν σ’ αυτό κατά την κρητική επανάσταση του 1823 κατά των Τούρκων. Το Φεβρουάριο εκείνης της χρονιάς ο Χασάν πασάς αφού κατέστρεψε το οροπέδιο Λασιθίου, έκανε επιδρομή και στην περιοχή του Μεραμβέλλου. Οι κάτοικοι της περιοχής λοιπόν, αναγκάστηκαν να καταφύγουν σε διάφορα σπήλαια εκεί γύρω, για να γλιτώσουν από την καταστροφική του μανία και ένα από αυτά ήταν και το εν λόγω σπήλαιο, γνωστό κι αλλιώς με το όνομα σπήλαιο Ραπά.

Ο επίλογος της ιστορίας τραγικός…. Μετά από προδοσία, ξεκίνησε η πολιορκία από τον Χουσεΐν Βέη με 5000 στρατιώτες που κατέφθασαν στο σπήλαιο πάνοπλοι. Οι Οθωμανοί περίπου μετά από δεκαπέντε μέρες σκληρής πολιορκίας, άναψαν φωτιά στην είσοδο του σπηλαίου (ταχτική που χρησιμοποίησαν και σε άλλα σπήλαια, όπως αυτό του Μελιδονίου) και οι αναθυμιάσεις ανάγκασαν τους πολιορκημένους σε έξοδο. Οι σκηνές που ακολούθησαν μετά θύμιζαν Αποκάλυψη… Οι ιστορικοί υπολογίζουν πως ο αριθμός των θυμάτων ξεπερνά τα χίλια άτομα. Το σπήλαιο όμως, πέρα από τα γεγονότα αυτά της πιο πρόσφατης ιστορίας, είχε χρησιμοποιηθεί επίσης, και ως χώρος ταφής κατά την αρχαιότητα, μιας και έχουν βρεθεί ανθρώπινα οστά, τάφοι και φυσικά διαμορφωμένος βωμός σε κοίλωμά του.

Ωστόσο, σε ανάμνηση αυτής της θυσίας του 1823, κτίστηκε, το 1935, ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Απόστολο Θωμά το οποίο βρίσκεται στην κεντρική αίθουσα που σπηλαίου και είναι ορατό μόλις μπεις μέσα. Μπορεί έτσι, κάποιος να δει και το οστεοφυλάκιο δίπλα με τα οστά των αγωνιστών. Αυτά τα δύο σημεία φορτωμένα με βαρείες ιστορικές μνήμες είναι τα πρώτα που αποσπούν την προσοχή του επισκέπτη. Αμέσως μετά όμως, μπορεί κάποιος να παρατηρήσει τον εσωτερικό διάκοσμό της κεντρικής αίθουσας. Ενδιαφέρον έχει αναμφισβήτητα, το μεγάλο άνοιγμα του σπηλαίου που μοιάζει με ανοιχτό παράθυρο προς το φαράγγι που βρίσκεται ακριβώς από κάτω από το σπήλαιο και γεμίζει την κεντρική αίθουσα του με φως.

Πίσω από το εκκλησάκι το έδαφος του σπηλαίου γίνεται πιο κατηφορικό και αρκετά ολισθηρό. Υπάρχουν πολλές μικρές αίθουσες, αλλά για να τις επισκεφτεί κανείς πρέπει να σκύψει σε μερικά σημεία που υπάρχουν στενώματα. Το συνολικό του μήκος φτάνει τα 75 μέτρα και υπάρχουν άφθονοι σταλαγμίτες κυρίως, παντού. Από περιέργεια προχώρησα αρκετά μέσα, όμως σταμάτησα αρκετά νωρίς, γιατί το φως του φακού μου ενοχλούσε τις νυχτερίδες που άρχισαν να διαμαρτύρονται έντονα και με φόβισαν λιγάκι τολμώ να πω! Έτσι, ανέβηκα με αστραπιαία ταχύτητα, ξανά στην ασφάλεια της μεγάλης κεντρικής αίθουσας, βλέποντας τους φίλους μου να γελούν μιας και τόση ώρα με καλούσαν πάνω, αλλά εγώ είχα αφοσιωθεί να παρατηρώ τα ενδότερα του σπηλαίου…. Εκατοντάδες λοιπόν, νυχτερίδες φιλοξενούνται στα σκοτεινά βάθη του σπηλαίου αυτού, σε μεγάλους αριθμούς απ’ ότι πληροφορήθηκα ιδιαίτερα το χειμώνα! Μάλιστα, είχαμε την ευκαιρία να δούμε κάνα δυο να πετούν κοντά μας στην προσπάθεια μας να φωτογραφίσουμε σκοτεινά σημεία του σπηλαίου, κάτι που ήταν πράγματι εντυπωσιακό.

Η επίσκεψη στο σπήλαιο της Μιλάτου είναι χωρίς αμφιβολία ωραία ιδέα, για όλους όσους επισκέπτονται την περιοχή. Ο συνδυασμός ιστορίας και άπλετου φυσικού κάλλους πάντα είναι για μένα ακαταμάχητος, ελπίζω και για εσάς!

Α. Δ

 

ΠΟΤΑΜΙΔΑ – ΝΑΟΣ ΑΓ.ΣΟΦΙΑΣ - ΧΑΝΙΑ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Γ΄

 

Σήμερα ήρθε η στιγμή να επισκεφτώ επιτέλους το εξωτικό Ελαφονήσι. Ένιωθα λίγο άσχημα τόσα χρόνια που δεν είχα καταφέρει να πάω προς τα εκεί, όταν φίλοι μου από άλλες περιοχές της Ελλάδας μου μιλούσαν γι’ αυτή τη μαγευτική παραλία του τόπου μου. Όμως, ας μην βιάζομαι για τον τελικό προορισμό μου, γιατί και οι ενδιάμεσοι σταθμοί της συγκεκριμένης διαδρομής, έχουν κι αυτοί την ομορφιά τους, όπως διαπίστωσα…

Ο πρώτος απ’ αυτούς είναι οι εξωτικοί αμμόλοφοι της Ποταμίδας Χανιών. Σε πολλές φυτογραφίες είχα δει αυτό το τοπίο που βρίσκεται περίπου 35 χιλιόμετρα από τα Χανιά, κοντά στην Κίσαμο και κυριολεκτικά θυμίζει πολύ έντονα Καππαδοκία. Είναι πράγματι, φοβερό, ενώ κινείσαι σε ένα γνώριμο κρητικό τοπίο να ξεπροβάλλει ξαφνικά, μπροστά σου ένα εντελώς διαστημικό τοπίο!

Οι Κωμόλιθοι αυτοί αποτελούνται από μαλακό άργιλο και κάνουν μοναδικά σχήματα, με το έδαφος πάνω τους να θυμίζει άνυδρη γη με βαθιές ρωγμές. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι πρόκειται για υπολείμματα αρχαίου βυθού σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το σίγουρο πάντως είναι πως οι λόφοι αυτοί, γυμνοί καθώς είναι από βλάστηση παρά μόνο στις κορυφές τους, σε προκαλούν να τους ανέβεις για να δεις τη μορφολογία τους από κοντά. Εγώ ήμουν και τυχερή, γιατί ακριβώς δίπλα τους, ήταν δεμένο ένα υπέροχο άσπρο άλογο που περήφανα πόζαρε στις φωτογραφίες μου με φόντο το εξωπραγματικό αυτό τοπίο.

Αποχαιρετώντας την Ποταμίδα αμέσως επόμενος σταθμός  της διαδρομής μου αποτέλεσε ο  σπηλαιώδης ναός της Αγ.Σοφίας που ξεπροβάλλει στη δεξιά μεριά μετά την πετρόχτιστη στοά του δρόμου πάνω από το Τοπολιανό φαράγγι. Το φαράγγι αυτό είναι ιδιαίτερα φημισμένο για το φυσικό του κάλλος και συνδέεται μάλιστα, με την κρητική μυθολογία, αφού εκεί κατοικούσαν νεραΐδες, η μινωική θεότητα Βριτομάρτις κι εκεί με το τραγούδι των νεράιδων ξεκουραζόταν από το δύσκολο έργο της φύλαξης της Κρήτης ο γίγαντας Τάλως…

Η είσοδος προς την εκκλησία βρίσκεται πάνω στον δρόμο και ο επισκέπτης πρέπει ν’ ανέβει καμιά 50 σκαλιά για να φτάσει σ’ αυτό. Το σπήλαιο και ο ναός της του Θεού Σοφίας συνδέεται σύμφωνα με την παράδοση, με την πτώση της Κωνσταντινούπολης, το 1453, που το εικόνισμα της Σοφίας του Θεού, έφυγε από τον ναό του Ιουστινιανού στην ελεύθερη Κρήτη. Λέγεται πως ο Μωάμεθ ζήτησε από τους Κρήτες πολεμιστές που είχαν έρθει για βοήθεια στην άμυνα της Πόλης, να φύγουν και να πάρουν μαζί τους ό,τι θέλουν κι εκείνοι κρίνοντας πως η μάχη είχε πλέον χαθεί πήραν μαζί τους το εικόνισμα και το μετέφεραν στην Κρήτη στο συγκεκριμένο μέρος που ήταν κοντά στον τόπο καταγωγής των περισσοτέρων απ’ αυτούς…

Όμως, η ιστορία του σπηλαίου δεν σταματάει εκεί, αφού στο σπήλαιο τελέστηκε και η θυσία των αδελφών Ψαρομηλίγκων στον καιρό της Ενετοκρατίας, οι οποίοι έδωσαν τη ζωή τους για να πάρει αμνηστία ο γιος – ανιψιός τους και να κάνει την επανάσταση (για να κερδίσει κάποιος επικηρυγμένος αμνηστία τότε, έπρεπε να παραδώσει στους Ενετούς τα κεφάλια δύο πολύ συγγενικών του προσώπων). Η θυσία τελικά έγινε κι έτσι στο σπήλαιο βρέθηκαν οι ακέφαλοι σκελετοί των δύο ηρωικών Κρητών…

Πέρα όμως, από την εντυπωσιακή ιστορία αξίζει ο επισκέπτης να περιηγηθεί μέσα στο σπήλαιο και να παρατηρήσει τον διάκοσμο του σπηλαίου, τους όμορφους σχηματισμούς από σταλαγμίτες και σταλακτίτες, το μικρά βουναλάκια από πέτρες που έχουν αφήσει ως αφιερώματα οι προηγούμενοι επισκέπτες, καθώς και τα λογιω - λογιω  ταξίματα των προσκυνητών που αιτούνται τη βοήθεια της Σοφίας του Θεού για λύση σε κάθε λογής πρόβλημα που αντιμετωπίζουν.

Έχει τόσα πολλά να δει και να αναλογιστεί κανείς εδώ μέσα που δεν θες να φύγεις και ν’ αφήσεις την ηρεμία και τη δροσιά του σπηλαίου. Η ζέστη έξω και τα δεκάδες σκαλιά της κατάβασης με επαναφέρουν στην πραγματικότητα…

Α.Δ