Αγ.Γεώργιος Καρύδι! Και η ευχή μου, όταν έγραφα γι' αυτό το υπέροχο μέρος το 2019 έπιασε! Ο χώρος καθαρίστηκε και αυτό το καλοκαίρι φιλοξένησε και συναυλία!

Παρόλο που δε συνηθίζω να επισκέπτομαι συχνά μοναστήρια, αυτές τις μέρες βρέθηκα σε ένα πολύ ενδιαφέρον μέρος και είπα να το μοιραστώ μαζί σας διότι, καμιά φορά, σ’ αυτά τα μέρη μπορεί να ανακαλύψει κανείς καλά κρυμμένους θησαυρούς. Κάτι τέτοιο με οδήγησε λοιπόν, και στην ιερά μονή του Αγ.Γεωργίου στο Καρύδι Αποκορώνου στα Χανιά, που βρίσκεται περίπου δύο χιλιόμετρα ανατολικά του Βάμου.

O λόγος της επίσκεψης μου εκεί δεν ήταν άλλος από το γεγονός ότι το μοναστήρι αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον συγκρότημα λαϊκής αρχιτεκτονικής του νομού Χανίων, όπως είχα πληροφορηθεί πρόσφατα. Πώς θα μπορούσα λοιπόν, να μείνω αδιάφορη μπροστά στο ενδεχόμενο να επισκεφτώ το μεγάλο ελαιοτριβείο του μοναστηριού με τις δώδεκα, μεγάλες καμάρες που μονάχα οι λάτρεις της συμμετρίας και των όμορφων κτιριακών κατασκευών μπορούν να εκτιμήσουν;

Το μοναστήρι πλούσιο και περιποιημένο, δεν έχει παρά να το θαυμάσει ο επισκέπτης πριν καν μπει μέσα. Στην είσοδο κεράσματα για τους ξένους και αμέσως μετά σ’ ένα προαύλιο καταπράσινο, ανάμεσα σε περιποιημένα δέντρα και λουλούδια, ο ναός του Αγ.Γεωργίου. Από τις λίγες φορές που με ενθουσιάζει εσωτερικό εκκλησίας, ίσως βοηθά και το μεσημεριανό φως που μπαίνει από τα παραθύρια και κάνει τον ναό να λάμπει. Προσκυνώ και η αναζήτησή μου για το ελαιοτριβείο ξεκινά. Ένας άλλος επισκέπτης στο προαύλιο μας δίνει οδηγίες για το πώς να φτάσουμε εκεί. Δεν είναι πολύ μακριά,  λίγα μέτρα μας χωρίζουν από την πίσω αυλή του ναού.

Η μονή ήταν εγκαταλελειμμένη για πολύ καιρό και μόλις το 1996 αναστηλώθηκε και λειτουργεί ξανά. Οι προσπάθειες αναστήλωσης έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα στον ναό, όμως με θλίψη μου διαπιστώνω πως ακόμη δεν έχουν προχωρήσει και προς το κτίσμα του ελαιοτριβείου που παρότι το βρήκα μέσα στη βλάστηση, ήταν πανέμορφο. Οι καμπυλωτές καμάρες, επιβλητικές και τοποθετημένες σε απόλυτη συμμετρία, πράγμα που δίνει στον χώρο απίστευτο βάθος παρά το γεγονός πως η οροφή έχει καταρρεύσει. Από όποια οπτική κι αν παρατήρησα το οικοδόμημα, μιας και σκαρφάλωσα και στο υψηλότερο επίπεδο από μια εξωτερική σκάλα, το θέαμα είναι εντυπωσιακό. Αν δεν μου αποσπούσαν την προσοχή τα αμέτρητα κουνούπια και οι συμπαθητικές σαύρες που κρυβόταν στο εσωτερικό του ελαιοτριβείου, σημάδια της εγκατάλειψης του μέρους, θα μπορούσα να παρατηρώ τις καμάρες για ώρες, γιατί οι σκιάσεις ανάλογα με την θέση που έπαιρνε ο ήλιος, έδιναν στον χώρο άλλη διάσταση κάθε φορά.

Στο πάτωμα παρατηρώ τέσσερεις μεγάλες μυλόπετρες που σε συνδυασμό με το μεγάλο μέγεθος του ελαιοτριβείου, μαρτυρούν ακόμα και σήμερα τις τεράστιες ποσότητες ελιάς που συγκεντρώνονταν εδώ, αφού το μέρος αυτό αποτελούσε σπουδαίο ελαιοπαραγωγικό κέντρο της περιοχής ήδη από τον 17^ο αιώνα. Με  μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία, έμαθα πως πριν την ίδρυση του μοναστηριού, η περιοχή ήταν φέουδο ενός Ενετού άρχοντα. Όταν, όμως, κατέλαβαν την περιοχή οι Τούρκοι, ανάγκασαν τους κατοίκους είτε να αλλαξοπιστήσουν είτε να εγκαταλείψουν την περιοχή. Μάλιστα, οι Τούρκοι επέβαλλαν βαριά φορολογία και έτσι, ο ιερέας της εκκλησίας για να τη σώσει και να μη μετατραπεί σε τζαμί, την παραχώρησε στη μονή Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων που ανέλαβε έπειτα και την πληρωμή των φόρων. Έκτοτε, μοναχοί από ΄κει ήρθαν στο Καρύδι, έκτισαν τον μεγαλύτερο ναό που υπάρχει μέχρι σήμερα και η μονή έγινε μια από τις πλουσιότερες της περιοχής.

Κλείνω με την ευχή η επόμενη μου επίσκεψη εδώ, να βρει αναστηλωμένο και το ελαιοτριβείο, γιατί πραγματικά τέτοια αρχιτεκτονικά “διαμαντάκια” είναι κρίμα να χάνονται στο πέρασμα του χρόνου είτε αποτελούν μέρος μιας μονής είτε βρίσκονται στις πόλεις και τα χωριά της Κρήτης μας, θυμίζοντας μας τη μακραίωνη ιστορία αυτού του τόπου.

Α. Δ

Γιούχτας το βουνό που σήμερα γιορτάζει μαζί με τον Αφέντη του! Και φυσικά το "τραγούδι των βουνών" δεν μπορεί παρά να περιγράψει καλύτερα τα συναισθήματα όσων κάνουν ανάβαση εκεί ανά τους αιώνες!

 

Το τραγούδι των βουνών

Βουνά ψηλά, βουνά ισκιερά, βουνά

γυμνά, βουνά πρασινισμένα,

μικρός αν είμαι, αισθήματα τρανά

γεννάτε μέσα μου και ταιριασμένα!

 

Μιας εποχής πανάρχαιας, μιας χρυσής,

σβηστής, με τρώγ’ η ενθύμηση κι η ελπίδα·

μου φαίνεται, βουνά, πως είστε εσείς

η πρώτη και η μεγάλη μου πατρίδα.

Θαρρώ, σε τέτοια σκοτεινή εποχή,

 

κρυμμένη σε καιρών αγνώστων βάθη,

κατέβ’ η ονειρεμένη μου ψυχή

και φώλιασε στα ύψη σας κι εστάθη.

 

[…]

Βουνά ψηλά, βουνά ισκιερά, βουνά

με δύναμες γιομάτα και με κάλλη

ω! δώστε μου απ’ τη χάρη σας ξανά,

 

και κάμετέ με όμοιον μ’ εσάς και πάλι!

Καθώς η πρώτη ακτίνα του ουρανού

φωτίζει εσάς πριν φωτιστούν οι κάμποι,

θέλω κι εγώ μες στο δικό μου νου

το φως το αληθινό να πρωτολάμπει.

 

Από τα ύψη θέλω μαγικό

τον κόσμο και οι ματιές μου ν’ αντικρίζουν,

του κόσμου τη βοή να μη γρικώ,

και τ’ ανάξια πάθη να μη μ’ εγγίζουν.

Και θέλω οι στοχασμοί μου καθαροί

 

να μένουν, σαν τα χιόνια στην κορφή σας,

και να θυμάται πάντα η θλιβερή

ψυχή μου πως επλάστηκε αδερφή σας.

Κωστής Παλαμάς

Γέργερη - "Αγριοκάτσικο στη ψυχή και στα πόδια"

 

Άγιος Θωμάς.. ένα χωριό που αξίζει να επισκεφτείς ξανά – Μέρος Β'

 

Εδώ λοιπόν, είμαι πάλι για να παρατηρήσω κι άλλες γωνιές του χωριού αυτού με την τόσο πλούσια ιστορία. Αυτή τη φορά επιστρέφω απόγευμα με τσουχτερό κρύο, μα αυτό δε μας εμποδίζει να θαυμάσουμε το φυσικό κάλλος που υπάρχει στην περιοχή και «κυκλώνει» αυτό το ιδιαίτερο ορεινό χωριό. Στόχος η παρατήρηση της τόσο αρμονικής συνύπαρξης των ιστορικών μνημείων με το φυσικό περιβάλλον που δένουν τόσο ταιριαστά, σε όλες τις εποχές στο συγκεκριμένο μέρος.

Παναγία Καρδιώτισσα

Πρώτη στάση για τον επισκέπτη, πριν ακόμα μπει στο χωριό είναι η Παναγία η Καρδιώτισσα, ένα εκκλησάκι πολύ αγαπημένο και δημοφιλές στους κατοίκους της περιοχής. Πίσω από την εκκλησία υπάρχει μια μικρή σκάλα που σε οδηγεί σε έναν όμορφο καταρράκτη που αξίζει να τον παρατηρήσει κανείς και να αφεθεί για λίγο στον ήχο του γάργαρου νερού… το περπάτημα  γύρω από την περιοχή στο εκκλησάκι αξίζει τον κόπο, πανύψηλα δέντρα και ο παλιός μύλος, δημιουργούν ένα σκηνικό  απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς και δικαιολογούν απόλυτα τις προσπάθειες των κατοίκων που πάλεψαν το καλοκαίρι με τις φλόγες για να το σώσουν.

Μπαίνοντας στο χωριό σταματώ στον ανδριάντα του Λόγιου, εκεί υπάρχει ένα μικρό μονοπάτι που οδηγεί σε λαξευτούς στα τεράστια βράχια, ρωμαϊκούς τάφους, αλλά μπορεί να έχει κανείς και υπέροχη πανοραμική θέα του χωριού, με τον λόφο του Καβαλάρη να δεσπόζει απέναντι πάνω από τις στέγες των σπιτιών του χωριού. Δυστυχώς, η απαγορευτική πινακίδα που υπήρχε για προειδοποίηση κατολίσθησης στην περιοχή των τάφων, λόγω των πρόσφατων σεισμών, δε μου επέτρεψε να πλησιάσω στο σημείο. Μα η θέα με μάγεψε και παρά το κρύο περπάτησα αρκετά εκεί πάνω. Όλος ο λόφος της Γριάς Μάντρας είναι εξαιρετικός, όπως και το εκκλησάκι του Αφέντη Χριστού στην κορυφή του.

Πανοραμική θέα χωριού από τον λόφο Γριάς Μάντρας

Ναός Αφέντη Χριστού

Κατεβαίνω και μπαίνω μέσα στο χωριό, πάω προς το εκκλησάκι του Ινδού αγίου, του Ιωάσαφ που δεν πρόλαβα να επισκεφτώ την προηγούμενη φορά. Πάνω στον κεντρικό δρόμο, πριν φτάσουμε στην κερά Σπηλιώτισσα στα αριστερά του δρόμου, ξεκινάνε τα πέτρινα σκαλάκια που οδηγούν στον λαξευτό αυτό, μικρό ναό που όμοιο του δεν ΄χω ξαναδεί! Θυμίζει έντονα Καππαδοκία το μέρος. Ποια η σύνδεση όμως του Ινδού άγιου με τον Άγιο Θωμά; Διαβάζω πως ο απόστολος Θωμάς ήταν εκείνος που ταξίδεψε στην Ινδία για να κηρύξει το ευαγγέλιο, οπότε η ύπαρξη ενός ναού Ινδού αγίου που εγκατέλειψε τα πλούτη και το αξίωμα του, μιας και ήταν γιος ενός βασιλιά στις μακρινές Ινδίες του Αβενί , δεν μοιάζει περίεργη!

Αγ.Ιωάσαφ

θέα χωριού από τον δρόμο προς Αγ.Ιωάσαφ

Πριν φύγω, δεν μπορώ να μην περπατήσω πάλι τα όμορφα στενοσόκακα του Αγ. Θωμά που θα με οδηγήσουν ξανά στον λόφο του Καβαλάρη. Η θέα από ‘κει ψηλά  κόβει την ανάσα ακόμα και τώρα με τη Δύση του ηλίου. Ο «κύκλος» από την Ανατολή μέχρι τη Δύση ολοκληρώθηκε! Επισκεφθείτε το χωριό που αυτές τις μέρες είναι ντυμένο στα λευκά για τους τολμηρούς που προτιμούν μια χειμερινή απόδραση ή αργότερα, όταν θα μας επισκεφθεί η Άνοιξη και η βόλτα σας στα μνημεία θα είναι πιο εύκολη!

Α.Δ

ΡΟΚΚΑ – ΔΑΜΑΝΙΑ Ο σημερινός είναι ιδανικός συνδυασμός βουνού και υγρού στοιχείου σ' αυτή την εκδρομή!

 

Το να περπατά κανείς στο κάστρο της Ρόκκας στον Προφήτη Ηλία είναι μια ιδιαίτερη εμπειρία, ίσως και για κάποιον που κατάγεται από την περιοχή να είναι και λίγο περισσότερο. Το κάστρο απέχει λίγα χιλιόμετρα από το Ηράκλειο και υπήρξε η έδρα του Νικηφόρου Φωκά, στην προσπάθεια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας να μεταφέρει την πρωτεύουσα του νησιού στην ενδοχώρα μετά την απελευθέρωση του νησιού από τους Σαρακηνούς, το 961 μ.Χ, για μεγαλύτερη προστασία.  Διάλεξε λοιπόν, ο Ν.Φωκάς ως στρατηγός τότε, τον λόφο όπου βρισκόταν η αρχαία Λύκαστος για να χτίσει το φρούριο. Η απόπειρα του μπορεί να απέτυχε. Το κάστρο αναστηλώθηκε ξανά αργότερα από τους Ενετούς, οι οποίοι μοίρασαν και φέουδα στην περιοχή σε ομοεθνείς τους αποίκους. Από τους Κρητικούς εργάτες (βιλάνους) που εγκατέστησαν έξω από το κάστρο για να δουλεύουν στα κτήματα δημιουργήθηκε αργότερα, και το σημερινό χωριό Προφήτης Ηλίας.

Ωστόσο, το κάστρο (Τέμενος) με την επονομασία Ρόκκα (δηλαδή φρούριο πάνω σε βράχο) έδωσε την ονομασία του σε ολόκληρη την περιοχή και των γύρω χωριών που περιλαμβάνονται στην επαρχία Τεμένους.

Μπαίνοντας στο χωριό και κατευθυνόμενη μέσα από τα στενά σοκάκια προς το κάστρο μια προτομή του γνωστού Αυτοκράτορα  με το φοβερό σπαθί του ανά χείρας, σε μια μικρή πλατεία, θυμίζει πως κάποτε εκείνος διαφέντευε αυτόν εδώ, τον ιστορικό τόπο.  Ο προορισμός μου δεν είναι μακριά. Ο εκτυφλωτικός ήλιος κάνει τα περήφανα τείχη του κάστρου με την φοβερή οχύρωση, να λάμπουν ακόμα περισσότερο. Μια μικρή ανάβαση θα με οδηγήσει σε λίγα λεπτά στο εσωτερικό του.

Ο ενθουσιασμός μου δεν κρύβεται, μήνες τώρα σχεδιάζω αυτή την βόλτα, μιας και έχω πολλά χρόνια να ξαναβρεθώ εδώ. Το μυαλό μου πάει πίσω στην πρώτη φορά που ανέβηκα εδώ. Τότε ήταν βράδυ σε μια συναυλία, ο κόσμος πολύς και το κάστρο φωταγωγημένο, καθαρισμένος ο χώρος, σε μια προσπάθεια ανάδειξης της ιστορικότητας του χώρου. Σήμερα, δυστυχώς, αντικρίζω την αδιαφορία της πολιτείας… Ο χώρος δε φυλάγεται και αιγοπρόβατα μπορούν να πηγαινοέρχονται ανενόχλητα στο εσωτερικό του κάστρου που έχει γεμίσει πια αγριόχορτα… το σπιτάκι που λειτουργούσε παλιά ως καντίνα για τους επισκέπτες στην πρώτη μου επίσκεψη, έχει ερημώσει και το μικρό εκκλησάκι της Αγ.Παρασκευής, ενετικής κατασκευής, είναι πια ετοιμόρροπο,  με τους  δοκούς στήριξης που είχαν τοποθετηθεί για την αναστήλωση του, για  να  κρατήσουν λίγο ακόμα όρθιους, τους πανέμορφους πετρόχτιστους, λουλακί του τοίχους, να έχουν αρχίσει να παίρνουν επικίνδυνη κλίση… Είναι φανερή η εγκατάλειψη του σε σύγκριση με τη νεότερη εκκλησία της Αγ.Παρασκευής που είναι ακριβώς δίπλα του.

Παρά την παραμέληση μια περιδιάβαση στον χώρο του Κάστρου είναι μια ενδιαφέρουσα εμπειρία και μόνο η υπέροχη θέα που φτάνει μέχρι το Ηράκλειο, αλλά και της κορυφής του Γιούχτα από το πλάι, δικαιώνει καταφανώς, την επιλογή της θέσης του. Μπορεί επίσης, κανείς να δει απομεινάρια της οχύρωσης, που σε μεταφέρουν σε άλλες εποχές, ένδοξες μα και αιματηρές… δεν είναι τυχαίο και το τοπωνύμιο Κανλί Καστέλι (ματωμένο κάστρο – σφαγή Τούρκων από τον Ενετό Γιλδάση 1647). Η συγκεκριμένη τοποθεσία είτε ως αρχαία πόλης είτε ως φρούριο αργότερα, διαδραμάτισε βασικό ρόλο σε όλες τις χρονικές περιόδους της Κρητικής ιστορίας – στην αρχαιότητα - στο βυζάντιο - στην Ενετοκρατία -στην Τουρκοκρατία - στην Κρητική επανάσταση 1897, γι΄ αυτό και αξίζει τον σεβασμό μας και συντονισμένη προσπάθεια από κατοίκους και πολιτεία για να αναδειχτεί ο πλούτος της ιστορίας της περιοχής. Εύχομαι, η επόμενη βόλτα μου εδώ, να βρει ένα κάστρο καλοδιατηρημένο, προφυλαγμένο, με σωστές εγκαταστάσεις που θα φέρουν πολλούς ανθρώπους ντόπιους και ξένους για να μάθουν την απίστευτη ιστορία του.

Τα συναισθήματα είναι ανάμεικτα με το φευγιό μου. Τώρα, κατευθύνομαι στον δεύτερο σταθμό της σημερινής βόλτας, το χωριό Δαμάνια του Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων, κοντά στο Αρκάδι και το Μελιδοχώρι. Η ονομασία του έχει μια ιδιαίτερη σημασία, καθώς προέρχεται από τον τύπο Δαμάνα =Δα Μα = μητέρα Γη. Πριν μπω στο χωριό σταματώ να ανάψω ένα κερί της ιερά μονή του Αγ.Γεωργίου του Επανωσίφη, του πιο φημισμένου μοναστηριού της περιοχής και συνεχίζω τη διαδρομή μου προς το χωριό.

Αυτό που με τράβηξε εδώ, δεν είναι σήμερα, η πλούσια ιστορία του χωριού, μα  η φυσική του ομορφιά, μιας και απέκτησε τεχνητή λίμνη το 2003, με την κατασκευή φράγματος στο ποτάμι,  κοντά στο χωριό που είναι παραπόταμος του  Αναποδάρη ποταμού. Η περιοχή της λίμνης είναι πραγματικά, ένας ωραίος τόπος για περπάτημα, σ’ αυτόν τον πλούσιο υδροβιότοπο με πολλούς γλάρους και χήνες. Αν πάει κανείς μέχρι την απέναντι άκρη, μπορεί να θαυμάσει και το χωριό που μοιάζει να ίπταται πάνω απ’ τα νερά της λίμνης, πάνω στον λόφο. Επίσης, έχει ενδιαφέρον και το σημείο που φράγματος, όπου ο παραπόταμος χύνεται στην λίμνη, όπου μπορείς να πλατσουρίσεις στα νερά και σίγουρα ο δρόμος στο συγκεκριμένο σημείο θα είναι αδιάβατος από αυτοκίνητα και ανθρώπους, όταν υπερχειλίζει το φράγμα τον χειμώνα.

Ο σημερινός ήταν ιδανικός συνδυασμός βουνού και υγρού στοιχείου, ιστορίας και φυσικής ομορφιάς και το κυριότερο ιδανικός για αυτούς που προτιμούν περιοχές αρκετά κοντινές στο Ηράκλειο που δεν είναι όμως, και τόσο γνωστές και δημοφιλείς στο ευρύ κοινό. Μήπως, αυτό πρέπει να αλλάξει;

Α.Δ

 

 

Ρόκkα... φτάνει η ομορφιά μιας εικόνας να σβήσει την ασχήμια των ημερών;