Αγ.Γεώργιος Καρύδι! Και η ευχή μου, όταν έγραφα γι' αυτό το υπέροχο μέρος το 2019 έπιασε! Ο χώρος καθαρίστηκε και αυτό το καλοκαίρι φιλοξένησε και συναυλία!

Παρόλο που δε συνηθίζω να επισκέπτομαι συχνά μοναστήρια, αυτές τις μέρες βρέθηκα σε ένα πολύ ενδιαφέρον μέρος και είπα να το μοιραστώ μαζί σας διότι, καμιά φορά, σ’ αυτά τα μέρη μπορεί να ανακαλύψει κανείς καλά κρυμμένους θησαυρούς. Κάτι τέτοιο με οδήγησε λοιπόν, και στην ιερά μονή του Αγ.Γεωργίου στο Καρύδι Αποκορώνου στα Χανιά, που βρίσκεται περίπου δύο χιλιόμετρα ανατολικά του Βάμου.

O λόγος της επίσκεψης μου εκεί δεν ήταν άλλος από το γεγονός ότι το μοναστήρι αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον συγκρότημα λαϊκής αρχιτεκτονικής του νομού Χανίων, όπως είχα πληροφορηθεί πρόσφατα. Πώς θα μπορούσα λοιπόν, να μείνω αδιάφορη μπροστά στο ενδεχόμενο να επισκεφτώ το μεγάλο ελαιοτριβείο του μοναστηριού με τις δώδεκα, μεγάλες καμάρες που μονάχα οι λάτρεις της συμμετρίας και των όμορφων κτιριακών κατασκευών μπορούν να εκτιμήσουν;

Το μοναστήρι πλούσιο και περιποιημένο, δεν έχει παρά να το θαυμάσει ο επισκέπτης πριν καν μπει μέσα. Στην είσοδο κεράσματα για τους ξένους και αμέσως μετά σ’ ένα προαύλιο καταπράσινο, ανάμεσα σε περιποιημένα δέντρα και λουλούδια, ο ναός του Αγ.Γεωργίου. Από τις λίγες φορές που με ενθουσιάζει εσωτερικό εκκλησίας, ίσως βοηθά και το μεσημεριανό φως που μπαίνει από τα παραθύρια και κάνει τον ναό να λάμπει. Προσκυνώ και η αναζήτησή μου για το ελαιοτριβείο ξεκινά. Ένας άλλος επισκέπτης στο προαύλιο μας δίνει οδηγίες για το πώς να φτάσουμε εκεί. Δεν είναι πολύ μακριά,  λίγα μέτρα μας χωρίζουν από την πίσω αυλή του ναού.

Η μονή ήταν εγκαταλελειμμένη για πολύ καιρό και μόλις το 1996 αναστηλώθηκε και λειτουργεί ξανά. Οι προσπάθειες αναστήλωσης έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα στον ναό, όμως με θλίψη μου διαπιστώνω πως ακόμη δεν έχουν προχωρήσει και προς το κτίσμα του ελαιοτριβείου που παρότι το βρήκα μέσα στη βλάστηση, ήταν πανέμορφο. Οι καμπυλωτές καμάρες, επιβλητικές και τοποθετημένες σε απόλυτη συμμετρία, πράγμα που δίνει στον χώρο απίστευτο βάθος παρά το γεγονός πως η οροφή έχει καταρρεύσει. Από όποια οπτική κι αν παρατήρησα το οικοδόμημα, μιας και σκαρφάλωσα και στο υψηλότερο επίπεδο από μια εξωτερική σκάλα, το θέαμα είναι εντυπωσιακό. Αν δεν μου αποσπούσαν την προσοχή τα αμέτρητα κουνούπια και οι συμπαθητικές σαύρες που κρυβόταν στο εσωτερικό του ελαιοτριβείου, σημάδια της εγκατάλειψης του μέρους, θα μπορούσα να παρατηρώ τις καμάρες για ώρες, γιατί οι σκιάσεις ανάλογα με την θέση που έπαιρνε ο ήλιος, έδιναν στον χώρο άλλη διάσταση κάθε φορά.

Στο πάτωμα παρατηρώ τέσσερεις μεγάλες μυλόπετρες που σε συνδυασμό με το μεγάλο μέγεθος του ελαιοτριβείου, μαρτυρούν ακόμα και σήμερα τις τεράστιες ποσότητες ελιάς που συγκεντρώνονταν εδώ, αφού το μέρος αυτό αποτελούσε σπουδαίο ελαιοπαραγωγικό κέντρο της περιοχής ήδη από τον 17^ο αιώνα. Με  μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία, έμαθα πως πριν την ίδρυση του μοναστηριού, η περιοχή ήταν φέουδο ενός Ενετού άρχοντα. Όταν, όμως, κατέλαβαν την περιοχή οι Τούρκοι, ανάγκασαν τους κατοίκους είτε να αλλαξοπιστήσουν είτε να εγκαταλείψουν την περιοχή. Μάλιστα, οι Τούρκοι επέβαλλαν βαριά φορολογία και έτσι, ο ιερέας της εκκλησίας για να τη σώσει και να μη μετατραπεί σε τζαμί, την παραχώρησε στη μονή Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων που ανέλαβε έπειτα και την πληρωμή των φόρων. Έκτοτε, μοναχοί από ΄κει ήρθαν στο Καρύδι, έκτισαν τον μεγαλύτερο ναό που υπάρχει μέχρι σήμερα και η μονή έγινε μια από τις πλουσιότερες της περιοχής.

Κλείνω με την ευχή η επόμενη μου επίσκεψη εδώ, να βρει αναστηλωμένο και το ελαιοτριβείο, γιατί πραγματικά τέτοια αρχιτεκτονικά “διαμαντάκια” είναι κρίμα να χάνονται στο πέρασμα του χρόνου είτε αποτελούν μέρος μιας μονής είτε βρίσκονται στις πόλεις και τα χωριά της Κρήτης μας, θυμίζοντας μας τη μακραίωνη ιστορία αυτού του τόπου.

Α. Δ

Βόλτα στην λίμνη της Αγιάς – Χανιά!

 

Η λίμνη της Αγιάς που βρίσκεται λίγο πιο έξω απ’ τα Χανιά (σχεδόν 9 χιλιόμετρα) στο ομώνυμο χωριό, διαπίστωσα πως είναι μια συνηθισμένη βόλτα για πολλούς ντόπιους που προτιμούν να κάνουν ένα περίπατο κοντά στο μικρό πάρκο που βρίσκεται δίπλα της και να πιούν τον καφέ τους στις κοντινές καφετέριες.

Βέβαια ομολογώ πως η ίδια η λίμνη δεν με ενθουσίασε πολύ, μιας και έμοιαζε περισσότερο με βάλτο ( που όπως έμαθα ήταν παλιά, πριν τη μετατροπή της σε τεχνητή λίμνη από τη ΔΕΗ!). Παρόλα αυτά είναι εντυπωσιακή μια βόλτα εκεί και έχει πολλά κανείς να δει, όπως το όμορφο γεφυράκι, τα σκαλοπάτια που σχηματίζουν έναν τεχνητό καταρράκτη (μάλλον για την εκμετάλλευση της υδροηλεκτρικής ενέργειας από τη ΔΕΗ) και πολλά παγκάκια εδώ κι εκεί που μαζεύεται ο κόσμος για να απολαύσει το πράσινο και τον ήλιο ανάμεσα στα ψηλά πλατάνια.

Ωραία μικρή βολτίτσα!  

Να σημειώσουμε για τους θαυμαστές του Θεοδωράκη πως ο Γαλατάς, όπου και τάφηκε είναι μόλις 15 λεπτά από τη λίμνη και αξίζει κάποιος να κάνει μια βόλτα στο γραφικό χωριό, αλλά και να αποτίνει φόρο τιμής στον μεγάλο δημιουργό. Εξάλλου, θα διαπιστώσει πως δεν είναι μόνος, μιας και πολλοί επισκέπτονται το μέρος παίρνοντας ακόμα και ταξί!

Α.Δ

ΠΟΤΑΜΙΔΑ – ΝΑΟΣ ΑΓ.ΣΟΦΙΑΣ - ΧΑΝΙΑ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Γ΄

 

Σήμερα ήρθε η στιγμή να επισκεφτώ επιτέλους το εξωτικό Ελαφονήσι. Ένιωθα λίγο άσχημα τόσα χρόνια που δεν είχα καταφέρει να πάω προς τα εκεί, όταν φίλοι μου από άλλες περιοχές της Ελλάδας μου μιλούσαν γι’ αυτή τη μαγευτική παραλία του τόπου μου. Όμως, ας μην βιάζομαι για τον τελικό προορισμό μου, γιατί και οι ενδιάμεσοι σταθμοί της συγκεκριμένης διαδρομής, έχουν κι αυτοί την ομορφιά τους, όπως διαπίστωσα…

Ο πρώτος απ’ αυτούς είναι οι εξωτικοί αμμόλοφοι της Ποταμίδας Χανιών. Σε πολλές φυτογραφίες είχα δει αυτό το τοπίο που βρίσκεται περίπου 35 χιλιόμετρα από τα Χανιά, κοντά στην Κίσαμο και κυριολεκτικά θυμίζει πολύ έντονα Καππαδοκία. Είναι πράγματι, φοβερό, ενώ κινείσαι σε ένα γνώριμο κρητικό τοπίο να ξεπροβάλλει ξαφνικά, μπροστά σου ένα εντελώς διαστημικό τοπίο!

Οι Κωμόλιθοι αυτοί αποτελούνται από μαλακό άργιλο και κάνουν μοναδικά σχήματα, με το έδαφος πάνω τους να θυμίζει άνυδρη γη με βαθιές ρωγμές. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι πρόκειται για υπολείμματα αρχαίου βυθού σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το σίγουρο πάντως είναι πως οι λόφοι αυτοί, γυμνοί καθώς είναι από βλάστηση παρά μόνο στις κορυφές τους, σε προκαλούν να τους ανέβεις για να δεις τη μορφολογία τους από κοντά. Εγώ ήμουν και τυχερή, γιατί ακριβώς δίπλα τους, ήταν δεμένο ένα υπέροχο άσπρο άλογο που περήφανα πόζαρε στις φωτογραφίες μου με φόντο το εξωπραγματικό αυτό τοπίο.

Αποχαιρετώντας την Ποταμίδα αμέσως επόμενος σταθμός  της διαδρομής μου αποτέλεσε ο  σπηλαιώδης ναός της Αγ.Σοφίας που ξεπροβάλλει στη δεξιά μεριά μετά την πετρόχτιστη στοά του δρόμου πάνω από το Τοπολιανό φαράγγι. Το φαράγγι αυτό είναι ιδιαίτερα φημισμένο για το φυσικό του κάλλος και συνδέεται μάλιστα, με την κρητική μυθολογία, αφού εκεί κατοικούσαν νεραΐδες, η μινωική θεότητα Βριτομάρτις κι εκεί με το τραγούδι των νεράιδων ξεκουραζόταν από το δύσκολο έργο της φύλαξης της Κρήτης ο γίγαντας Τάλως…

Η είσοδος προς την εκκλησία βρίσκεται πάνω στον δρόμο και ο επισκέπτης πρέπει ν’ ανέβει καμιά 50 σκαλιά για να φτάσει σ’ αυτό. Το σπήλαιο και ο ναός της του Θεού Σοφίας συνδέεται σύμφωνα με την παράδοση, με την πτώση της Κωνσταντινούπολης, το 1453, που το εικόνισμα της Σοφίας του Θεού, έφυγε από τον ναό του Ιουστινιανού στην ελεύθερη Κρήτη. Λέγεται πως ο Μωάμεθ ζήτησε από τους Κρήτες πολεμιστές που είχαν έρθει για βοήθεια στην άμυνα της Πόλης, να φύγουν και να πάρουν μαζί τους ό,τι θέλουν κι εκείνοι κρίνοντας πως η μάχη είχε πλέον χαθεί πήραν μαζί τους το εικόνισμα και το μετέφεραν στην Κρήτη στο συγκεκριμένο μέρος που ήταν κοντά στον τόπο καταγωγής των περισσοτέρων απ’ αυτούς…

Όμως, η ιστορία του σπηλαίου δεν σταματάει εκεί, αφού στο σπήλαιο τελέστηκε και η θυσία των αδελφών Ψαρομηλίγκων στον καιρό της Ενετοκρατίας, οι οποίοι έδωσαν τη ζωή τους για να πάρει αμνηστία ο γιος – ανιψιός τους και να κάνει την επανάσταση (για να κερδίσει κάποιος επικηρυγμένος αμνηστία τότε, έπρεπε να παραδώσει στους Ενετούς τα κεφάλια δύο πολύ συγγενικών του προσώπων). Η θυσία τελικά έγινε κι έτσι στο σπήλαιο βρέθηκαν οι ακέφαλοι σκελετοί των δύο ηρωικών Κρητών…

Πέρα όμως, από την εντυπωσιακή ιστορία αξίζει ο επισκέπτης να περιηγηθεί μέσα στο σπήλαιο και να παρατηρήσει τον διάκοσμο του σπηλαίου, τους όμορφους σχηματισμούς από σταλαγμίτες και σταλακτίτες, το μικρά βουναλάκια από πέτρες που έχουν αφήσει ως αφιερώματα οι προηγούμενοι επισκέπτες, καθώς και τα λογιω - λογιω  ταξίματα των προσκυνητών που αιτούνται τη βοήθεια της Σοφίας του Θεού για λύση σε κάθε λογής πρόβλημα που αντιμετωπίζουν.

Έχει τόσα πολλά να δει και να αναλογιστεί κανείς εδώ μέσα που δεν θες να φύγεις και ν’ αφήσεις την ηρεμία και τη δροσιά του σπηλαίου. Η ζέστη έξω και τα δεκάδες σκαλιά της κατάβασης με επαναφέρουν στην πραγματικότητα…

Α.Δ

Όταν ο "Μπάλος" δεν αναφέρεται σε καταιγίδες! Μπάλος - Γραμβούσα - Χανιά μέρος Β'

 

Το καραβάκι για την Γραμβούσα βάζει μπρος τις μηχανές και έφτασε επιτέλους, η ώρα να γνωρίσω το περίφημο ακρωτήρι. Ασυναίσθητα αρχίζω να σιγοτραγουδώ το γνωστό κρητικό τραγούδι: «Στης Γραμβούσας τ’ ακρωτήρι, στης Γραμβούσας τ’ ακρωτήρι εγλεντούσα μια φορά μ΄ έναν κρητικό ψαρά….». Η θάλασσα πλανεύτρα, όπως λένε και οι στίχοι και καταγάλανη. Παρακολουθώ απέναντι ένα σύννεφο να σκεπάζει με τη σκιά του τη στεριά και τα αυτοκίνητα στον χωματόδρομο, εκείνων που αποφάσισαν να κάνουν τη διαδρομή για Μπάλο οδικώς. Προσπαθώ ν’ ακούσω τον παφλασμό των κυμάτων που λένε πως ενέπνευσε τον περίφημο Τζέγκα για τους ρυθμούς της μουσικής του και σα να είχε δίκιο τελικά…

Δρόμος για να φτάσεις στον Μπάλο οδικώς!

Άγρια Γραμβούσα- Θέα από το καράβι

Μερικοί ταυτίζουν την άγρια Γραμβούσα με τις «Κωρυκίες νήσους» του Ομήρου και την ήμερη με το νησί του Αιόλου της Οδύσσειας, αναφέρει το φυλλάδιο του ταξιδιωτικού γραφείου. Σκέφτομαι πως είναι αρκετά ενδιαφέρον να βρεθούμε για λίγο στη θέση του πιο διάσημου εξερευνητή, του Οδυσσέα….Το καράβι αράζει τελικά, στην ήμερη Γραμβούσα, θα μείνουμε εδώ για κανένα δίωρο και πρέπει να βιαστώ για να προλάβω ν΄ανέβω στο κάστρο που δεσπόζει ψηλά στον λόφο στα 137 μέτρα. Φορώ γρήγορα τα αθλητικά μου παπούτσια και ακολουθώ το ανηφορικό μονοπάτι που ξεκινά από την παραλία. Θέλουμε γύρω στα 20 λεπτά να φτάσουμε στην κορυφή. Σταματώ πολλές φορές να θαυμάσω την υπέροχη θέα κατά την ανάβαση και την αλυσίδα που σχηματίζει η ουρά των αναβατών προς την κορυφή. Πόσο μικροσκοπικοί φαινόμαστε κάτω από το θεόρατο κάστρο!

Άγρια Γραμβούσα από το μονοπάτι προς το φρούριο

Η είσοδος μου θυμίζει έντονα την είσοδο ενός άλλου θαλάσσιου φρουρίου του Ηρακλείου, του Παλαιόκαστρου, δείγματα και τα δύο της περίφημης Βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής. Το φρούριο της Γραμβούσας κτίστηκε το 1579 και ολοκληρώθηκε το 1584. Μέσα ακριβώς πάνω από τη στοά της εισόδου υπάρχει ένα εντυπωσιακό παρατηρητήριο, όπως δεν μπορεί κανείς να μην θαυμάσει και την εκκλησία στη μέση περίπου του φρουρίου που είναι αφιερωμένη στην Παναγία. Πρόκειται για την Παναγία την Κλεφτρίνα των Πειρατών, οι οποίοι αφιέρωναν μέρος της λείας τους για να έχουν την προστασία της. Ας μην ξεχνάμε επίσης, πως η Γραμβούσα συνδέθηκε με τους απελευθερωτικούς αγώνες κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και ότι το νησί αποτέλεσε ορμητήριο για 3 χρόνια 3000 επαναστατών που λόγω έλλειψης τροφής είχαν επιδοθεί στην πειρατεία. Εξού και ο μύθος για τον κρυμμένο θησαυρό που φημολογείται πως υπάρχει στο νησί….

Παναγία κλεφτρίνα

Παρά τη ζέστη, αξίζει η θέα της παραλίας από κει ψηλά, του Μπάλου απέναντι και η περιπλάνηση μου μέσα στη μισογκρεμισμένη εκκλησία που δεν έχει χάσει την αίγλη της, καθώς είναι ακόμα ευδιάκριτα τα τοξοτά παράθυρα και οι υπέροχες καμάρες και το άνοιγμα στο ιερό που επιτρέπει στις ακτίδες του ήλιου να εισβάλλουν στο εσωτερικό της, να την αναδείξουν και να την κάνουν ιδανικό σημείο φωτογράφησης για τους αναβάτες !

Θέα προς Μπάλο πάνω από το φρούριο

Πανοραμική θέα παραλίας της ήμερης Γραμβούσας από ψηλά

Κατεβαίνω με γρήγορο ρυθμό, θέλω να εξερευνήσω την παραλία με τα γαλάζια νερά που θαύμασα από πάνω, όμως διαπιστώνω πως η πλάκα με αποθαρρύνει από το να ρίξω μια βουτιά. Κοντά στην παραλία παρατηρώ το ναυάγιο που ξεπροβάλλει αγέρωχο μέσα από τα νερά, αντιστεκόμενο στον χρόνο και τα κύματα. Το «Δημήτριος Π» , στις 30 Δεκεμβρίου 1967, απέπλευσε από την Χαλκίδα με φορτίο 440 τόνους τσιμέντα και προορισμό τη Βόρεια Αφρική και έμελλε να παραμείνει για πάντα αναπόσπαστο μέρος της Γραμβούσας…

Ναυάγιο

Ώρα για αναχώρηση προς τον Μπάλο. Η λιμνοθάλασσα του είναι διάσημη σ’ όλο τον κόσμο. Περιοχή προστατευμένη και χαρακτηρισμένη ως “natura”, εξού και ο επιπλέον φόρος, αξίας 1 ευρώ που πληρώνει ο επισκέπτης μαζί με το κόστος του εισιτηρίου (φτάνει 1 ευρώ για να διασώσει την καταστροφή που προκαλεί η κοσμοσυρροή στο μέρος που συνάντησα με την άφιξη μου στο παραδεισένιο αυτό μέρος;;). Πράγματι, τέτοιο εντυπωσιακό σχηματισμό θάλασσας και βράχων δεν έχω ξαναδεί. Το να περπατώ στα ρηχά νερά του ήταν φοβερά καταπραϋντικό για τα κουρασμένα πόδια μου  από την ανάβαση στην Γραμβούσα.

Μπάλος (φώτο από Αντώνης Ανδρουλάκης)

Θέλω όμως, να δω και τον Μπάλο από ψηλά και ακολουθώ το μονοπάτι. Αυτό που αντικρίζει κανείς από κει πάνω είναι μοναδικό, παρότι είχα το κουράγιο να φτάσω μόνο μέχρι τη μέση του μονοπατιού για να προφτάσω να κάνω μια βουτιά στη ν περίφημη παραλία. Παρόλο που θα ήθελα λιγότερο κόσμο για να την απολαύσω και λιγότερη οργάνωση με σετ ομπρελών παντού, μια βουτιά εδώ σε αποζημιώνει. Η αμμουδιά δε, με τα όμορφα κοχύλια παντού με εντυπωσίασε, αλλά παράλληλα με προβλημάτισε για τη διατήρηση της ομορφιάς της με την τόση εκμετάλλευση της από τον άνθρωπο….

Ήμερη και Άγρια Γραμβούσα απο το μονοπάτι του Μπάλου

Θα ήθελα λίγη ώρα ακόμα εδώ… τρέχω να φτάσω στο καράβι που είναι στην άλλη άκρη δεμένο, μα σταματώ ξαφνικά, όταν βλέπω ένα κατσίκι να έχει στηθεί για φωτογραφία πλήρως εξοικειωμένο με τους ανθρώπους πια. Την άλλη φορά σίγουρα θα επιστρέφω σε αυτό το μέρος οδικώς αυτή τη φορά για μια πανοραμική φωτογραφία του ολόκληρου του κόλπου. Σίγουρα αξίζει κάθε ταλαιπωρία!

Α.Δ

Tips!

1.Αξίζει να πάρετε καραβάκι για να δείτε μαζί Γραμβούσα και Μπάλο και να αποφύγετε τον κακοτράχαλο δρόμο με το αυτοκίνητο.

2.Πάρτε μαζί σας μάσκα, αν το επισκεφτείτε σε περίοδο covid-19 γιατί υπάρχει κοσμοσυρροή στο καραβάκι. Μην ξεχάσετε αθλητικά και άφθονο νερό για τις αναβάσεις σας στο οχυρό της Γραμβούσας και στο μονοπάτι του Μπάλου.

3.Συνομιλήστε με τους διπλανούς σας στο καράβι! Θα γνωρίσετε ενδιαφέροντες ανθρώπους εκτός από υπέροχα μέρη!